Utrata masy ciała sprzyja remisji cukrzycy

Cukrzyca typu 2 to przewlekła choroba rozwijająca się w efekcie zaburzeń gospodarki węglowodanowo – insulinowej. Zdiagnozowanie cukrzycy to moment przełomowy w życiu każdego chorego – odtąd konieczna jest zmiana stylu życia na zdrowszy, ze szczególnym uwzględnieniem diety. Cukrzyca typu 2 to choroba wymagająca znacznej dyscypliny dietetycznej, mającej na celu unormalizowanie poziomu glukozy we krwi, zredukowanie insulinooporności oraz przywrócenie prawidłowych wartości lipidogramu. Stosowanie odpowiednio skomponowanej diety może przyczynić się do zredukowania dawek stosowanych leków hipoglikemizujących, a nawet – do możliwości całkowitej rezygnacji z ich zażywania. Odpowiednio skomponowana dieta oznacza ograniczenie podaży węglowodanów oraz ograniczenie się do spożywania wyłącznie węglowodanów o niskim indeksie IG. Ważna jest także kaloryczność diety – musi ona sprzyjać normalizacji masy ciała.

W kilku badań klinicznych wykazano korzyści płynące ze stosowania bardzo niskokalorycznej diety. Z różnych względów – nie każdy może pozwolić sobie na stosowani diety dostarczającej zaledwie kilkuset kalorii w ciągu doby. W ostatnim czasie pojawiły się doniesienia, że bardzo obiecujące wyniki przynosi nawet nieznaczna redukcja masy ciała. Wówczas nie jest konieczna radykalna zmiana sposobu odżywiania, a efektem może być nawet remisja choroby. Pod pojęciem remisji cukrzycy rozumiane jest uzyskanie zadowalającej wartości hemoglobiny glikowanej, a także brak konieczności stosowania leków czy insuliny. Częściowa remisja cukrzycy definiowana jest jako utrzymywanie wartości hemoglobiny glikowanej w przedziale 5,7 – 6,4% przez okres roku. Z kolei całkowita remisja cukrzycy to utrzymywanie się poziomu hemoglobiny glikowanej poniżej 5,7% przez okres roku.

Dieta niskokaloryczna kontra cukrzyca typu 2

W kilku badaniach klinicznych wykazano, że stosowanie diety o bardzo ograniczonej ilości kalorii może przynieść korzyści u chorych na cukrzycę. Zastosowanie diety dostarczającej 900 kcal umożliwia poprawę kontroli glikemii, co może wynikać ze zwiększenia wrażliwości na insulinę. Niestety – pozytywne zmiany w profilu glikemicznym utrzymywały się zaledwie przez trzy miesiące, brak jest natomiast długotrwałych efektów stosowania takiej restrykcyjnej diety (Bauman W. i in., Early and long-term effects of acute caloric deprivation in obese diabetic patients) . W innym badaniu uzyskano nieco inne wyniki – zastosowanie diety niskokalorycznej przyczyniło się do obniżenia wartości hemoglobiny glikowanej na okres około 1 roku. W 2003 roku przeprowadzono na grupie ponad 5000 osób z cukrzycą typu 2 oraz nadmierną masą ciała badanie Look AHEAD. Badane osoby podzielono na dwie grupy – jedna stosowała dietę niskokaloryczną, zaś druga była grupą kontrolną, której przedstawiono najważniejsze zasady edukacji osób chorych na cukrzycę. Po roku uczestnictwa w badaniu grupa stosująca dietę niskokaloryczną uzyskała remisję choroby (częściową lub całkowitą), jednak stopniowo wskaźniki remisji były coraz mniejsze. Pomimo to wynik taki był dużo bardziej obiecujący niż w grupie kontrolnej – tu wskaźnik remisji był kilkukrotnie wyższy (Ryan D. i in., Look AHEAD (Action for Health in Diabetes): design and methods for a clinical trial of weight loss for the prevention of cardiovascular disease in type 2 diabetes.).

W tych oraz innych badaniach klinicznych wykazano, iż bardzo niskokaloryczna dieta przynosi efekt w postaci remisji cukrzycy, jednak efekt ten jest krótkoterminowy i utrzymuje się do dwóch lat. Podkreślić należy, że efekt stosowania diety o bardzo niskiej kaloryczności jest tym lepszy, im wcześniej po zdiagnozowaniu cukrzycy dieta ta zostanie zastosowana.

Utrata masy ciała – jeszcze lepszy sposób na remisję cukrzycy?

Stosowanie bardzo niskokalorycznej diety dla wielu chorych na cukrzycę jest po prostu kłopotliwe. Okazuje się jednak, że nie ma wcale konieczności katowania się takimi dietami – wystarczy umiarkowana redukcja masy ciała. W badaniu przeprowadzonym w latach 2002 – 2006 na grupie 867 chorych na cukrzycę wykazano, że wystarczy zredukować masę ciała o 10%, aby uzyskać dłuższą niż w przypadku diety o bardzo niskiej kaloryczności remisję choroby. Do badania zakwalifikowane były te osoby, u których cukrzycę rozpoznano maksymalnie rok wcześniej. Analizowano masę ciała, dietę, stopień aktywności fizycznej – pięcioletnią remisję cukrzycy stwierdzono u tych pacjentów, którzy zredukowali masę ciała o co najmniej 10% (H. Dambha‐Miller i in., Behaviour change, weight loss and remission of Type 2 diabetes: a community‐based prospective cohort study).

Oczywiście – wyniki tych badań wymagają dalszych analiz i potwierdzenia na znacznie większej grupie chorych na cukrzycę. Nie podlega jednak wątpliwości, że redukcja masy ciała u diabetyków z nadwagą, a jeszcze lepiej – stałe utrzymywanie prawidłowej masy ciała to doskonała strategia w walce z cukrzycą. Należy mieć na uwadze, że uzyskanie stanu remisji nie jest jednoznaczne z wyleczeniem cukrzycy – w każdej chwili choroba może znów dojść do głosu. Konieczne jest stałe utrzymywanie odpowiedniej diety na redukcję tkanki tłuszczowej, a także prowadzenie aktywnego stylu życia.