Tradycyjne i zmodyfikowane warianty diety keto – co je łączy, co je dzieli?

Dieta ketogeniczna to model żywienia stosowany zarówno przez osoby w pełni zdrowe, które pragną zapobiec rozwojowi chorób przewlekłych, osoby odchudzające się, a także chorych na cukrzycę, insulinooporność, padaczkę czy nowotwory. Taki model żywienia znacząco odbiega od tradycyjnej diety, gdyż proponuje zupełnie inne proporcje makroskładników. W diecie dominują tłuszcze, a spożycie węglowodanów jest zminimalizowane. Dla osób zdeterminowanych, które stosują dietę keto w określonym celu, przestrzeganie jadłospisu nie powinno stanowić problemu. Są jednak tacy, którzy odbierają dietę keto jako zbyt restrykcyjną. I takie osoby mogą skorzystać z kilku wariantów diety ketogenicznej.

Klasyczne warianty diety ketogenicznej

Dieta wysokotłuszczowa i niskowęglowodanowa została po raz pierwszy opisana w literaturze medycznej w 1921 r. jako sposób leczenia padaczki u dzieci. Dieta została zaprojektowana w taki sposób, aby naśladować zmiany metaboliczne zachodzące w organizmie podczas głodu, tj. przystosowanie do rozpadu białka mięśniowego i wykorzystanie zapasów energii tkanki tłuszczowej. Mięśnie i inne tkanki stopniowo zmieniają źródło energii z glukozy na wolne kwasy tłuszczowe, które są przekształcane w ciała ketonowe; stają się one podstawowym substratem energetycznym dla mózgu i innych metabolicznie aktywnych tkanek przy braku odpowiedniego zaopatrzenia w glukozę. Ten stan ketozy charakteryzuje się rosnącym poziomem ciał ketonowych, który można zmierzyć we krwi lub moczu.

• Tradycyjna dieta ketogeniczna

Ta klasyczna dieta opiera się na stosunku makroskładnika, z którego pozyskiwane są ciała ketonowe (tłuszcz) do makroskładników, które hamują syntezę ketonów (węglowodany i białko). Stosunek „ketogeniczny” wynoszący co najmniej 3: 1 jest zwykle potrzebny do utrzymania dobrego stanu ketozy, chociaż różni się to między poszczególnymi osobami, a niektóre będą wymagać niższego stosunku 2: 1 lub wyższego stosunku 4: 1. W diecie 3: 1 87% energii pochodzi z tłuszczu, w diecie 4: 1 wzrasta do 90%. Tłuszcz jest zwykle dostarczany ze źródeł żywności, takich jak masło, majonez, margaryna, olej, smalec, śmietana. Spożycie białka opiera się na minimalnych wymaganiach dotyczących wzrostu i jest generalnie dostarczane przez źródło o wysokiej wartości biologicznej przy każdym posiłku, takie jak mięso, ryby, jajka lub ser. Węglowodany są bardzo ograniczone; pokarmy zawierające skrobię są niedozwolone, a głównymi źródłami jest ograniczona porcja warzyw lub sporadycznie owoców.

• Medium chain trygliceride diet MCTKD

Dieta ketogenna ze średniołańcuchowymi trójglicerydami (MCT) została opracowana w latach 70. XX wieku jako alternatywa dla klasycznej diety. MCT , czyli średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe są wchłaniane i transportowane bardziej wydajnie w organizmie niż inne rodzaje tłuszczu i w większym stopniu sprzyjają syntezie ketonów. Dlatego w diecie MCT potrzeba mniej całkowitej ilości tłuszczu, co pozwala na włączenie większej liczby źródeł białka i węglowodanów. Tradycyjna dieta MCT zapewniała większą ilość energii z MCT, jednak może prowadzić do nasilenia problemów żołądkowo – jelitowych; dlatego zasugerowano zmodyfikowaną wersję z mniejszą ilością MCT. W praktyce wybiera się teraz początkowy poziom MCT, który pozwoli na dobrą ketozę, ale pozwoli uniknąć ryzyka skutków ubocznych; można to zwiększyć w razie potrzeby i tolerować. MCT należy włączyć do wszystkich posiłków i przekąsek; MCT dostarczane są zazwyczaj w postaci suplementów diety. Pozostała energia w diecie MCT pochodzi z węglowodanów, białka i tłuszczu z żywności. Randomizowane kontrolowane badanie zarówno klasycznych, jak i MCT diet ketogennych zgłoszono w 2009 r. I nie stwierdzono, aby którykolwiek rodzaj diety był znacznie lepszy pod względem skuteczności lub tolerancji, stwierdzając, że obie diety mają swoje miejsce w leczeniu padaczki. Dieta MCT umożliwia także skuteczną redukcję masy ciała, sprawdza się także jako dieta w insulinooporności czy cukrzycy typu 2.

Alternatywne warianty keto diety

Niekiedy – z różnych względów – nie jest możliwe stosowanie klasycznej diety ketogenicznej. Wówczas można poeksperymentować z mniej restrykcyjnymi wariantami diety keto, dopuszczającymi większą elastyczność w zakresie komponowania jadłospisu.

• Low glycaemic index diet LGID

LGIT to alternatywa dla diety ketogenicznej (KD) w leczeniu trudnej do leczenia padaczki. LGIT monitoruje nie tylko całkowitą ilość spożywanych węglowodanów dziennie, ale koncentruje się na węglowodanach o niskim indeksie glikemicznym. Indeks glikemiczny żywności odnosi się do tego, w jakim stopniu żywność podnosi poziom glukozy we krwi po jedzeniu, w porównaniu do żywności referencyjnej, którą jest glukoza. Istnieją różne cechy żywności, które wpływają na indeks glikemiczny. Na przykład błonnik pokarmowy zmniejsza indeks glikemiczny. Tempo, z jakim pokarm jest trawiony i wchłaniany, wpływa również na jego indeks glikemiczny .Czym dieta LGID różni się od diety ketogenicznej?

LGIT pozwala na zwiększenie spożycia węglowodanów, sięgając 40-60 gramów dziennie. Ilości jedzenia nie są ważone w gramach, ale są oparte na wielkości porcji. Ponieważ opiera się na porcji zamiast dokładnego pomiaru, osoby stosujące tą dietę mogą prowadzić bardziej elastyczny styl życia, który obejmuje jedzenie w restauracji. Żywność, która jest podstawą diety ketogenicznej i ma wysoką zawartość tłuszczu są również uwzględnione w LGIT. Jednak na LGIT odsetek kalorii z tłuszczu wynosi około 60%, w porównaniu do 90% na diecie ketogenicznej. W praktyce oznacza to, że dzienne spożycie węglowodanów wzrasta do około 40 – 60 g.

• Zmodyfikowana dieta Atkinsa MAD

Zmodyfikowana dieta Atkinsa jest odmianą klasycznej diety ketogenicznej, a modyfikacje miały na celu uczynić ją mniej restrykcyjną. Wraz z dietą MCT i LGIT  jest to jedna z trzech „alternatywnych diet” stosowanych w leczeniu pacjentów z padaczką.

Jego historia sięga wczesnych lat 2000. Niektóre rodziny, które stosowały dietę ketogenną przez wiele lat, ostatecznie przestały ważyć i mierzyć żywność. Zauważyli, że ketony nadal były wysokie, a napady padaczkowe pozostawały pod kontrolą. Ta dieta ma już ponad 14 lat i jak dotąd opublikowano ponad 500 pacjentów. Badania pokazują, że pod względem skuteczności jest bardzo podobny do klasycznej diety ketogenicznej.

Czym MAD różni się od diety ketogenicznej? Chociaż żywność jest bardzo podobna, istnieją kluczowe różnice między zmodyfikowaną dietą Atkinsa a dietą ketogeniczną. Po pierwsze, w zmodyfikowanej diecie Atkinsa nie ma ograniczeń kalorycznych. Chociaż tłuszcze są zdecydowanie zalecane, nie są one ważone i mierzone. Większość pacjentów spożywa dużo produktów mlecznych i olejów. Jedną z największych różnic jest brak ograniczeń dotyczących białek. Zazwyczaj 35% kalorii dla pacjenta na MAD pochodzi z białka. Pokarmy nie są ważone i mierzone, ale liczba węglowodanów jest monitorowana przez osoby stosujące dietę. Dieta jest „zmodyfikowaną” dietą Atkinsa, ponieważ pozwala na mniej węglowodanów niż tradycyjna dieta Atkinsa (15 do 20 g / dzień) i silniej zachęca do przyjmowania tłuszczu.