Substancje słodzące – niezdrowa alternatywa dla cukru

Substancje słodzące, czyli słodziki to powszechnie stosowane dodatki do żywności. Ich popularność lawinowo wzrosła, gdy słodziki zaczęły być traktowane jako niskokaloryczne zamienniki cukru. Wiele osób chętnie sięga po produkty ze słodzikami – w obawie przed przytyciem, a także uzależniającą mocą cukru. Okazuje się jednak, że to nie jest dobre posunięcie, gdyż słodziki mogą wywierać negatywny wpływ na zdrowie. Komponowanie diety na redukcję powinno zatem koncentrować się na ograniczeniu spożywania cukru, ale także słodzików.

Jakie słodziki dodawane są do żywności?

Żywność przetworzona obfituje w rozmaite substancje słodzące. Podstawowy podział takich syntetycznych słodzików obejmuje substancje półsyntetyczne oraz substancje intensywnie słodzące. Półsyntetyczne substancje słodzące wykazują moc słodzącą niższą lub równą mocy słodzącej cukru. Chemicznie są to poliole, czyli pochodne sacharydów. Wykazują powolne wchłanianie z przewodu pokarmowego, nie powodują gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Ich stosowanie uznane zostało za nieszkodliwe, nie określono zatem ograniczeń w ich stosowaniu. Producent żywności może używać tego typu produktów w ilościach niezbędnych do uzyskania zamierzonego celu produkcyjnego. Przyjęto jednak, że spożywanie półsyntetycznych słodzików w dawkach przekraczających 10 – 15 g dziennie może wywoływać efekt przekraczający, nie należy zatem spożywać ich bez ograniczeń. Tego typu słodziki reprezentowane są w żywności przez:

– E 420 – Sorbitole
– E 421 – Mannitol
– E 953 – Izomalt
– E 965 – Maltitole
– E 966 – Laktitol
– E 967 – Ksylitol
– E 968 – Erytrytol

Substancje intensywnie słodzące mają moc słodzącą znacznie przewyższającą cukier. Ich zastosowanie w żywności jest limitowane, gdyż mogą wywierać one niekorzystny wpływ na zdrowie. W przypadku tych substancji konieczne jest wykonanie badań klinicznych oraz określenie ADI, czyli wielkości dopuszczalnego dziennego spożycia. Stosowane w żywności substancje intensywnie słodzące to:

– E 950 – Acesulfam K
– E 951 – Aspartam
– E 952 – Cyklaminiany
– E 954 – Sacharyny
– E 955 – Sukraloza
– E 957 – Taumatyna
– E 959 – Neohesperydyna DC
– E 960 – Glikozydy stewiolowe
– E 961 – Neotam
– E 962- Sól aspartamu i acesulfamu.

Co na temat wpływu słodzików na zdrowie mówią badania kliniczne?

Przez wiele osób syntetyczne substancje słodzące postrzegane są jako zdrowa alternatywa dla cukru, po któe mogą sięgać osoby chorujące na cukrzycę czy zagrożone rozwojem tej choroby. Jednak w rzeczywistości spożywanie napojów gazowanych, słodyczy czy innych produktów zawierających substancje słodzące może zwiększać ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. W badaniu przeprowadzonym przez Malika i wsp. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2963518/) wykazano, że spożywanie słodzików 1 – 2 razy dziennie zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 nawet o 26%. A ryzyko rozwoju zespołu metabolicznego wzrosnąć może nawet o 20%.

Szczególnie niepokojący jest wzrost spożycia napojów słodzonych wśród najmłodszych – dzieci i młodzieży. A to nie pozostaje oczywiście bez wpływu na ich zdrowie i rozwój. Słodziki mogą bowiem pobudzać apetyt, a także stymulować syntezę GLP – 1, czyli peptydu glukagonopodobnego typu 1. A to może skutkować zwiększoną syntezą insuliny, wzrostem masy ciała i ryzykiem rozwoju insulinooporności, a finalnie – cukrzycy typu 2. Za wszelką cenę należy więc unikać spożywania słodzików przez dzieci.

Słodziki mogą wpływać niekorzystnie nie tylko na gospodarkę węglowodanową. W metaanalizie dokonanej w latach 1980 – 2004 na grupie ponad 88000 kobiet analizowano wpływ spożycia syntetycznych substancji słodzących na kondycję układu sercowo – naczyniowego. Po zakończeniu badania wykazano, że spożywanie słodzików wiąże się ze wzrostem ryzyka rozwoju choroby wieńcowej (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2667454/).
Aspartam to słodzik wykazujący negatywny wpływ na układ nerwowy. Jego potencjalne działanie neurotoksyczne może wynikać z zaburzenia metabolizmu aminokwasów, zmian integralności kwasów nukleinowych, a także modyfikacjom w mózgowym stężeniu katecholamin.