Niedoczynność tarczycy – czy jest uniwersalna dieta w tej chorobie?

Choroby tarczycy – zarówno o charakterze niedoczynności, jak i nadczynności tego gruczołu – występują coraz powszechniej. Statystycznie dotykają one średnio 1 na 20 osób, przy czym częściej chorują kobiety. Choroby tarczycy mogą przebiegać ze zbyt niską lub nadmierną syntezą hormonów tarczycy. W każdym przypadku schorzenie wymaga zdiagnozowania i leczenia, a niemałą rolę w procesie zdrowienia odgrywa dieta.

Niedoczynność tarczycy – jakie są jej przyczyny?

Niedoczynność tarczycy sprowadza się do nieprawidłowego funkcjonowania gruczołu i syntezy zbyt małych ilości hormonów tarczycy. Tarczyca i syntetyzowane przez nią hormony – tyroksyna T4 oraz trójjodotyronina T3 – regulują przebieg metabolizmu oraz wspomagają funkcjonowanie wielu narządów, zatem zbyt niski poziom hormonów prowadzi do poważnych zaburzeń zdrowotnych. Najczęściej występujące objawy niedoczynności tarczycy to:

– spowolnienie metabolizmu i przyrost masy ciała
– ospałość i senność
– zwolniona akcja serca
– depresja
– zmniejszona tolerancja niskich temperatur
– bóle mięśni i kości
– nadmierne wypadanie włosów, suchość skóry
– obrzęki
– zaparcia

Jedną z przyczyn prowadzącą do niedoczynności tarczycy jest zbyt niskie spożycie jodu. Dotyczy to zwłaszcza regionów podgórskich i górskich. Niskie spożycie ryb i owoców morza, a także niespożywanie żywności fortyfikowanej jodem (np. jodowanej soli kuchennej) przyczynia się do zaburzenia syntezy hormonów tarczycy. Jod jest niezbędny w procesie syntezy T3 i T4, zatem jego niedobór w diecie może generować rozwój niedoczynności tarczycy.

Coraz częściej diagnozowana jest niedoczynność tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. Mowa o chorobie Hashimoto, która występuje przede wszystkim w krajach rozwiniętych i rozwija się powoli i podstępnie. U podłoża Hashimoto leżą predyspozycje genetyczne i współwystępowanie takich schorzeń jak: celiakia, cukrzyca typu 1, reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń rumieniowaty układowy. Środowiskowymi czynnikami ryzyka rozwoju choroby Hashimoto jest przede wszystkim palenie papierosów, niedobór selenu lub witaminy D3, infekcje bakteryjne i wirusowe czy stresujący tryb życia.

Rzadziej spotykane postacie niedoczynności tarczycy to jatrogenna niedoczynność tarczycy wywołana niewłaściwym leczeniem nadczynności tarczycy, a także niedoczynność wtórna związana z zaburzeniami funkcji przysadki i zbyt niską syntezą hormonu tyreotropowego TSH.

Jaka dieta w niedoczynności tarczycy?

Jeśli niedobór tarczycy wynika z niedoboru jodu, konieczne jest uzupełnienie poziomu tego pierwiastka w diecie. Dzienne zapotrzebowanie na jod to 150 mikrogramów. Najbogatsze źródła jodu w diecie to ryby morskie oraz sól jodowana, zaś mniejszych ilości tego pierwiastka dostarcza żółty ser czy orzechy laskowe. Można sięgać także po suplementy diety. Należy być jednak ostrożnym i skonsultować zażywanie jodu w tabletkach z lekarzem lub dietetykiem, gdyż naruszenie delikatnej równowagi między jodem a selenem może przyczynić się do nasilenia stanu zapalnego i inicjowania procesów autoimmunologicznych.

Jeśli przyczyną niedoczynności tarczycy jest choroba Hashimoto, wówczas priorytetem jest zahamowanie stanu zapalnego. I tu kluczowe znaczenie ma odpowiednio zbilansowana dieta. Jej założeniem jest pobudzenie spowolnionego mechanizmu, co osiągnąć można na drodze optymalnej kaloryczności diety oraz częstotliwości spożywania posiłków. Równie ważną rolą diety w chorobie Hashimoto jest ograniczenie nadreaktywności układu odpornościowego i zahamowanie procesu autoimmunologicznego. W tym celu konieczne jest wprowadzenie diety eliminującej węglowodany, gdyż wykazują one potencjał prozapalny. Zastąpić warto je zdrowymi tłuszczami, gdyż te doskonale łagodzą stany zapalne i wspomagają funkcjonowanie układu odpornościowego. Jednocześnie dieta powinna wpływać pozytywnie na funkcjonowanie jelit, a ściślej – uszczelnienie ścian jelit. Zespół przeciekającego jelita sprzyja bowiem rozwojowi procesów autoimmunologicznych. Powstaniu zespołu nieszczelnego jelita sprzyjają alergie i nietolerancje pokarmowe, alkohol czy leki. Dieta przy niedoczynności tarczycy powinna zatem eliminować takie powszechnie występujące w diecie alergeny jak laktoza czy gluten.

Komponowanie diety w chorobach tarczycy wymaga niemałej wiedzy dotyczącej podłoża choroby tarczycy, a także stałego monitorowania stanu zdrowia. Nikt nie zrobi tego lepiej niż dietetyk specjalizujący się w dietoterapii tego typu schorzeń. Konsultacja ze specjalistą daje pewność, że dieta została indywidualnie dopasowana do potrzeb organizmu i aktualnego stanu zdrowia. A efektem stosowania takiej diety może być skuteczne zahamowanie procesów autoimmunologicznych, spadek miana autoprzeciwciał przeciwtarczycowych i możliwość zmniejszenia dawek leków.