Na czym polega samokontrola w cukrzycy?
Cukrzyca to choroba przewlekła, która wymaga trwałej zmiany stylu życia i przewlekłego leczenia. W procesie leczenia ogromną rolę odgrywa postawa pacjenta. Dotyczy to przestrzegania odpowiedniej diety, która ma służyć normalizacji masy ciała. Dieta w cukrzycy ma służyć nie tylko skutecznemu odchudzaniu, ale także wyrównaniu poziomu glukozy we krwi. Pacjent powinien pamiętać także o regularnej aktywności fizycznej, a w razie konieczności – o stosowaniu leków hipoglikemizujących czy insuliny. Ponadto zarówno w przypadku cukrzycy typu 1, jak i 2 ważna jest samokontrola cukrzycy. Na czym ona polega?
Regularne pomiary poziomu glikemii
Osoby chore na cukrzycę powinny zaprzyjaźnić się z glukometrem – ten niewielki, łatwy w obsłudze przyrząd umożliwia pomiar poziomu glukozy we krwi w dowolnym momencie, w domowym zaciszu. Optymalna częstotliwość samokontroli glikemii uzależniona jest od typu cukrzycy oraz stosowanego leczenia. W przypadku osób leczących wyłącznie dietą powinien być wykonywany co najmniej jeden pomiar skróconego profilu glikemii w miesiącu, obejmujący pomiar glikemii na czczo i po głównych posiłkach. Ponadto co najmniej raz w tygodniu warto wykonać pomiar glikemii przygodnej, czyli poziomu glukozy we krwi w dowolnej porze dnia. U osób leczonych lekami przeciwcukrzycowymi konieczne są częstsze badania – najlepiej jest oznaczać skrócony profil glikemii raz w tygodniu, a badania te powinny być uzupełnione o codzienne badanie glikemii przygodnej.
Chorzy na cukrzycę stosujący insulinę powinni wykonywać następujące badania w ramach samokontroli cukrzycy:
– skrócony profil glikemii raz w tygodniu
– pełny profil glikemii raz w miesiącu (rano na czczo, przed i 60–120 minut po każdym głównym posiłku oraz przed snem)
– codzienne badanie przygodnej glikemii
Celem samokontroli jest uzyskanie normoglikemii, czyli prawidłowego poziomu glukozy we krwi: na czczo pożądane są wartości 3,9 – 6,1 mmol/ l, a 2 godziny po posiłkach poniżej 7,8 mmol/ l. Doskonałym wskaźnikiem wyrównania cukrzycy jest hemoglobina glikowana, czyli HbA1c. Jest to postać hemoglobiny (barwnika krwi) poddawana działaniu glukozy i zjawiska glikemii. Jej poziom we krwi pozwala na retrospektywną ocenę glikemii na przestrzeni ostatnich 6 tygodni. Pożądane są wartości HbA1c poniżej 6 – 6,5%. Badanie HbA1c należy wykonywać raz na kwartał.
Inne badania kontrolne w cukrzycy
Cukrzyca to choroba wpływająca negatywnie na profil lipidowy we krwi – stąd konieczność kontrolowania poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Lipidogram powinien być badany co najmniej raz do roku, podobnie jak poziom kreatyniny we krwi oraz badanie ogólne moczu (oceniające stan nerek). Niezbędna jest ponadto kontrola masy ciała – nadwaga bardzo często towarzyszy cukrzycy i może negatywnie wpływać na proces leczenia. Konieczne jest zatem monitorowanie wagi, a także obwodu w pasie. Nie należy zapominać o regularnych pomiarach ciśnienia tętniczego krwi. Ważnym badaniem jest także badanie dna oka, które powinno być wykonywane raz na kilka lat w celu szybkiego rozpoznania zwyrodnienia plamki żółtej.
Każda osoba chora na cukrzycę musi ponadto kontrolować stan swoich stóp, gdyż jednym z poważniejszych powikłań cukrzycy jest tzw. stopa cukrzycowa. W przebiegu cukrzycy dochodzi do rozwoju niekorzystnych zmian w obrębie nerwów, co zaburza czucie obwodowe, głównie w dłoniach i stopach. Dodatkowo osoby z cukrzycą są bardziej podatne na zakażenia i trudniej goją się u nich rany. Sprzyja to rozwojowi zmian niedokrwiennych czy zakaźnych w obrębie stóp, które – gdy je przeoczymy i nie będziemy leczyć – mogą prowadzić nawet do konieczności amputacji stopy. Poza dokładnymi oględzinami stóp w domu oraz podczas każdej wizyty u lekarza, raz do roku warto poddać się specjalistycznemu badaniu neurologicznemu wraz z oceną czucia wibracji.