Dieta ketogeniczna – terapia chorób serca?

Dla większości osób zależność między tłuszczami w diecie a kondycją układu sercowo – naczyniowego wydaje się być oczywista – wysokie spożycie tłuszczów sprzyja rozwojowi chorób serca. Wydaje się – gdyż takie stwierdzenie bardzo rozmija się z prawdą. Wielokrotnie pisałem o tym, że z roku na rok przybywa badań naukowych, które obalają mit o szkodliwości tłuszczów. Naukowcy pozostają zgodni co do jednego – niewskazane jest pożywanie tłuszczów trans, czyli tłuszczów przetworzonych. Nie ma natomiast potrzeby, aby ograniczyć spożycie tłuszczów nasyconych, obwinianych do niedawna za negatywny wpływ na wzrost zachorowalności na choroby cywilizacyjne.

Tłuszcze – tak, cukier – nie!

Dziś oczywiste, że przed laty w niewłaściwy sposób zinterpretowano wyniki badań. Owszem, u osób spożywających większe ilości tłuszczów stwierdzono częstsze występowanie chorób serca. Nie uwzględniono jednak dwóch istotnych czynników – jakości spożywanych tłuszczów, a także ilości spożywanych węglowodanów. Okazuje się, że większe ryzyko rozwoju takich chorób układu sercowo – naczyniowego jak miażdżyca, nadciśnienie czy zawał serca towarzyszy wysokiemu spożyciu wspomnianych wcześniej tłuszczów trans, ale także węglowodanów. I to może stanowić niemałe zaskoczenie dla większości osób.

Wysokie spożycie cukru, a także innych węglowodanów może zwiększać ryzyko chorób serca na drodze kilku mechanizmów:

– cukier to składnik diety o potencjale prozapalnym, sprzyjającym nasileniu syntezy wolnych rodników; wolne rodniki są jednym z najistotniejszych czynników mogących uszkadzać śródbłonek naczyń krwionośnych, a także prowadzą do utlenienia cząstek LDL, tworząc cząstki oxLDL o potencjale miażdżycogennym
– częste spożywanie węglowodanów sprzyja tyciu, co jest konsekwencją podwyższenie poziomu insuliny we krwi; hormon ten sprzyja kumulowaniu tkanki tłuszczowej, a im więcej tłuszczu skumulowanego w organizmie, tym trudniej o zdrowe serce; tkanka tłuszczowa jest mocno unaczyniona, zatem im większa jest ilość tłuszczu w organizmie, tym dłuższy dystans, który krew musi pokonać w naczyniach krwionośnych – a to skutkuje przeciążeniem mięśnia sercowego
– wysokiemu poziomowi glukozy towarzyszy tzw. zjawisko glikacji, czyli niszczenia struktur białkowych i lipidowych; glikacja białek wchodzących w skład ścian naczyń krwionośnych powoduje pogrubienie i sztywność ścian naczyń, zaś glikacja lipidów prowadzi do zaburzeń profilu lipidowego krwi.

Okazuje się zatem, że za epidemię otyłości oraz innych chorób cywilizacyjnych może być tradycyjna dieta, w której podstawowym źródłem energii są węglowodany.

W opozycji do modelu żywienia bazującego na węglowodanach stoi dieta bogatotłuszczowa. I nie należy wcale kojarzyć jej z ciężkostrawnym, ociekającym tłuszczem jadłospisem. Odpowiednio zbilansowana dieta oparta na tłuszczach to wartościowy sposób żywienia, wpływający korzystnie na funkcjonowanie całego organizmu. A szczególnym rodzajem diety bogatotłuszczowej jest dieta ketogeniczna, idealna dieta dla osób aktywnych umysłowo, dieta dla sportowców, osób pragnących zredukować masę ciała czy utrzymać nienaganny stan zdrowia.

Dieta ketogeniczna dla zdrowego serca

Dieta ketogeniczna sprowadza się do znacznego ograniczenia spożycia węglowodanów i komponowania diety w oparciu o tłuszcze. Potencjał prozdrowotny diety ketogenicznej wynika zarówno z wysokiej podaży wartościowych tłuszczów, które wspomagają funkcjonowanie wielu układów, jak i z pozytywnych zmian w zakresie gospodarki węglowodanowo – insulinowej. Unormalizowanie poziomu glukozy i insuliny we krwi przynosi szereg korzyści dla zdrowia. Jakich?

Brinkworth i in. porównywał dietę ketogeniczną (4% węglowodanów, 35% białka i 61% tłuszczu jako energię) z dietą niskotłuszczową (46% węglowodanów, 24% białka i 30% tłuszczu) przez rok. Dieta ketogenna poprawiła poziom trójglicerydów i HDL. Nieznaczny wzrost cholesterolu LDL wystąpił w obu grupach dietetycznych (Long-term effects of a very-low-carbohydrate weight loss diet compared with an isocaloric low-fat diet after 12 months). W innym dwuletnim badaniu poziom cholesterolu LDL spadł u otyłych pacjentów, którzy przestrzegali diety ketogennej (składającej się z 30 g węglowodanów, 1 g / kg białka, 20% tłuszczów nasyconych i 80% tłuszczów wielonienasyconych i jednonienasyconych). Zaobserwowano znaczny spadek masy ciała, cukru we krwi, trójglicerydów i LDL, z jednoczesnym znaczącym wzrostem HDL (Long-term effects of a ketogenic diet in obese patients).

I jeszcze wyniki kolejnej metaanalizy, przeprowadzonej w 23 randomizowanych kontrolowanych badaniach klinicznych z wielu krajów porównujących diety niskowęglowodanowe z dietami niskotłuszczowymi w latach 1966 –2011 (Effects of Low-Carbohydrate Diets Versus Low-Fat Diets on Metabolic Risk Factors: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Clinical Trials). Obie diety obniżyły ciśnienie krwi uczestników, stosunek cholesterolu całkowitego do HDL, cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL, trójglicerydów, glukozy we krwi i poziomu insuliny w surowicy oraz podniosły poziom cholesterolu HDL. Uczestnicy diety niskowęglowodanowej mieli większy wzrost cholesterolu HDL i większy spadek trójglicerydów, ale doświadczyli mniejszej redukcji cholesterolu całkowitego i LDL w porównaniu z tymi stosującymi dietę niskotłuszczową.

Odkrycia te mają istotne konsekwencje dla zdrowia klinicznego i publicznego. W ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci diety niskotłuszczowe były zalecane społeczeństwu jako sposób na utratę wagi przede wszystkim ze względu na ich korzystny wpływ na metaboliczne czynniki ryzyka. Kolejne wyniki badań nad dietą ketogeniczną sugerują, że taki korzystny wpływ na zdrowie powinien być przypisany diecie ubogowęglowodanowej. Dieta ketogeniczna ogranicza ryzyko rozwoju otyłości, cukrzycy typu 2 oraz insulinooporności, chroniąc tym samym nasze serce.