Dieta ketogeniczna a profilaktyka powikłań cukrzycy

dieta keto w cukrzycyCukrzyca to przewlekła choroba, w przebiegu której może dojść do rozwoju licznych powikłań. Wynikają one ze zbyt wysokiego poziomu glukozy we krwi i zjawiska glikacji, czyli uszkodzenia białek. Czynnikami sprzyjającymi powstaniu powikłań cukrzycy jest także nasilone generowanie wolnych rodników, zaburzenia lipidowe czy hormonalne. Terapia cukrzycy koncentruje się zatem na wyrównaniu glikemii, a także zapobieganiu powstaniu powikłań choroby. Oba te cele można zrealizować, stosując dietę ketogeniczną.

Nefropatia cukrzycowa

Jednym z poważniejszych powikłań cukrzycy jest nefropatia cukrzycowa, czyli rozwój naczyniowych zmian w kłębuszkach nerkowych. W efekcie pogrubienia błony podstawnej włośniczek kłębuszków nerkowych i przerostu kłębuszków, dochodzi do zaburzenia przepływu krwi przez mikronaczynia nerek, zwiększonego wydalania albumin wraz z moczem oraz stwardnienia kłębuszków. Prowadzi to ostatecznie do postępującego upośledzenia czynności nerek, a nawet rozwoju niewydolności nerek. Powikłanie to rozwija się jako konsekwencja stale podwyższonej glikemii oraz towarzyszącego jej nasilenia zjawisk glikacji. W badaniu na zwierzętach oceniano wpływ stosowania diety ketogenicznej na możliwość cofnięcia się zmian w nerkach. To bardzo innowacyjne założenie – powszechnie wiadomo, że odpowiednia terapia cukrzycy typu 2 może ograniczyć rozwój powikłań, natomiast niewiele wiadomo o możliwości cofania powikłań cukrzycowych. W przypadku nefropatii cukrzycowej możliwa jest profilaktyka rozwoju tego powikłania, co wykazano uprzednio na modelu zwierzęcym. U zwierząt wywoływano cukrzycę, a w efekcie hiperglikemii i towarzyszącemu jej stresowi oksydacyjnemu dochodziło do uszkodzenia nerek. U zwierząt, u których wkrótce po wywołaniu cukrzycy wprowadzono odpowiednia kontrolę glikemii, udało się zapobiec uszkodzeniu nerek. Jednak nie udało się zapobiec nefropatii u zwierząt, u których kontrola glikemii nie była wystarczająca.

A wracając do badania oceniającego wpływ diety ketogenicznej na możliwość cofnięcia zmian o charakterze nefropatii – badanie to sfokusowane było na wywołanie nefropatii cukrzycowej u myszy, a następnie ocenę wpływu stosowania diety ketogenicznej przez dwa miesiące. Po zakończeniu badania zaobserwowano, że dieta ketogeniczna umożliwiła redukcję poziomu glukozy we krwi, z jednoczesnym wzrostem poziomu beta – hydroksymaślanu. Zaobserwowano cechy czynnościowego odwrócenia zmian nefropatycznych, co znalazło odbicie w zmianach stosunku albumina/ kreatynina. Odwróceniu nefropatii czynnościowej towarzyszyła normalizacja ekspresji genów, które uprzednio były aktywowane przez stres oksydacyjny i odpowiadały za ekspresję białek mogących przyczyniać się do rozwoju nefropatii. Za zahamowanie ekspresji genów nasilonej pod wpływem hiperglikemii i towarzyszącego jej stresowi oksydacyjnego odpowiada beta – hydroksymaślan – i właśnie dlatego dieta ketogeniczna umożliwiła nie tylko spowolnienie, a wręcz cofanie się zmian o charakterze nefropatii cukrzycowej. Takie wyniki badań na zwierzętach są bardzo obiecujące, jednak nie są wystarczające, aby można było potraktować dietę ketogeniczną jako metodę leczenia nefropatii cukrzycowej. Najważniejsza wątpliwość dotyczy bezpieczeństwa stosowania diety ketogenicznej przez długo czas. Jeśli jednak to podwyższony poziom beta – hydroksymaślanu odpowiada za odwrócenie ekspresji genów, wówczas być może wystarczająca okazałaby się suplementacja tego związku. Wymaga to dalszych analiz i testów u pacjentów z cukrzycą typu 2.

Choroby układu sercowo – naczyniowego

dieta ketogenicznaJednymi z najpowszechniej występujących powikłań cukrzycy są choroby układu sercowo – naczyniowego. Utrzymująca się hiperglikemia oddziałuje na układ krążenia, generując m.in. przewlekły stan zapalny w obrębie ścian naczyń krwionośnych oraz pobudza syntezę czynników wzrostu. Skutkuje to remodelingiem oraz pogrubieniem ściań naczyń krwionośnych, prowadząc do rozwoju nadciśnienia czy miażdżycy. Wzrost ryzyka chorób serca u diabetyków wynika nie tylko z bezpośredniego oddziaływania wysokiego poziomu glukozy na układ sercowo – naczyniowy. Nie bez znaczenia jest udział takich czynników towarzyszących cukrzycy jak zaburzenia lipidowe czy otyłość. Współoddziaływanie wszystkich tych czynników prowadzi do znacznie częstszego występowania choroby niedokrwiennej serca, zawału serca, udaru mózgu. W terapii cukrzycy należy uwzględnić regularne monitorowanie nadciśnienia oraz lipidogramu, a w razie wystąpienia zaburzeń w pracy układu sercowo – naczyniowego – wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Stosowanie diety ketogenicznej umożliwia wyeliminowanie takich czynników ryzyka chorób serca jak otyłość czy hiperlipidemia. A co z dyslipidemią, czyli zaburzeniami profilu lipidowego? Niepożądane zmiany w profilu lipidowym, sprzyjające rozwojowi chorób serca to wzrost poziomu trójglicerydów oraz frakcji cholesterolu LDL, a także spadek poziomu cholesterolu HDL. Zarówno u osób z prawidłową masa ciała, jak i u otyłych wykazano, że stosowanie diety ketogenicznej przyczyniło się do pojawienia się takich pożądanych zmian w lipidogramie jak spadek poziomu cholesterolu całkowitego i LDL oraz trójglicerydów, a także wzrostu cholesterolu HDL. Ponadto dieta ketogeniczna pozwalała obniżyć potencjał aterogenny cząstek LDL na drodze modyfikacji ich wielkości i objętości. Okazuje się jednak, że wyniki badań nie zawsze są spójne. W niektórych badaniach nie wykazano istotnych różnic w lipidogramie pod wpływem stosowania diety ketogenicznej, a nawet – wykazano wzrost poziomu cholesterolu LDL.