Dieta cukrzycowa, walka z cukrzycą za pomocą diety
Znakiem naszych czasów jest lawinowy wzrost zachorowań na choroby cywilizacyjne, będące konsekwencją niewłaściwego stylu życia. Wśród najpoważniejszych z nich można wymienić otyłość, a także cukrzycę typu 2. Schorzenia te są ze sobą powiązane – jedno może prowadzić do rozwoju drugiego. Profilaktyka nadwagi, cukrzycy czy innych schorzeń przewlekłych leży w naszych rękach – najistotniejszy jest styl życia, ze szczególnym naciskiem na dietę. Doskonale obrazuje to rola diety cukrzycowej w profilaktyce i leczeniu cukrzycy. Taki model żywienia jest integralnym elementem terapii cukrzycy, bez którego farmakoterapia nie okaże się skuteczna. Ale okazuje się, że założenia diety cukrzycowej doskonale sprawdzą się jako szeroko pojęta profilaktyka zdrowotna dla każdego – taka dieta pomaga zachować prawidłową masę ciała, normalizuje poziom glukozy i lipidów we krwi, minimalizuje ryzyko rozwoju stanów zapalnych, alergii, chorób układu sercowo – naczyniowego. Dietoterapia cukrzycy czy innych chorób przewlekłych okazuje się być nieodłącznym elementem profilaktyki i tradycyjnie pojmowanej terapii chorób. A wybór diety należy do nas – więc w naszych rękach leży zdrowie całej rodziny. Zdrowe nawyki żywieniowe powinny być zatem wprowadzone w życie już dziś.
Dieta cukrzycowa – pokonaj cukrzycę i odmień swoje życie
Cukrzyca typu 2 to schorzenie, na które narażony jest praktycznie każdy z nas. We współczesnym świecie nie brakuje bowiem czynników, które sprzyjają jej rozwojowi. A warto wiedzieć, że cukrzyca to choroba, w przypadku której predyspozycje genetyczne mają znacznie mniejsze znaczenie niż tryb życia. Jednym z najważniejszych czynników prowadzących do rozwoju cukrzycy jest nadwaga lub otyłość. Nadmierna masa ciała to problem dotyczący już ponad połowy Polaków – a te zatrważające statystyki pogarszają się z roku na rok. Nadwaga lub otyłość dotyczą już ponad połowy dorosłych Polaków, co na tle krajów Unii Europejskiej jest wynikiem wyższym. Odsetek osób z nadwagą i otyłych w Polsce to odpowiednio 36,6% i 16,7%, zaś dla krajów Unii Europejskiej – 34,8% i 15,4%. Problem otyłości i nadwagi częściej dotyczy mężczyzn – i taka tendencja zauważalna jest we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Kolejną prawidłowością jest większy odsetek osób z nadwagą w środowiskach wiejskich niż w miastach. A jak zmieniała się liczba osób z nadwagą na przestrzeni lat? Te dane naprawdę mogą szokować: w 1996 roku problem nadmiernej masy ciała dotyczył zaledwie 27,7%, a w roku 2009 – aż 53%. Zauważalny jest zatem niemal dwukrotny wzrost osób z nadwagą!
Dziś już wiadomo, że otyłość to nie tylko problem natury estetycznej, ale przede wszystkim choroba przewlekła, która generuje rozwój innych schorzeń. W jaki sposób otyłość prowadzi do cukrzycy?
Nadmierna kumulacja tkanki tłuszczowej generuje szereg zaburzeń hormonalno – metabolicznych, zwłaszcza dotyczących poziomu glukozy we krwi oraz insuliny – hormonu regulującego poziom cukru. W konsekwencji stale podnosi się poziom glukozy we krwi, a komórki stają się coraz mniej wrażliwe na działanie insuliny. Hormon ten nie może zatem spełniać swojej funkcji, czyli obniżać poziomu glukozy. Wtedy rozwija się insulinooporność, a następnie cukrzyca. Ale nie jest prawdą, że wyłącznie osoby z nadwagą mogą być zagrożone insulinoopornością czy cukrzycą. Osoby szczupłe też powinny czuć się zagrożone – jeśli narażone są na działanie innych poza nadwagą czynników ryzyka rozwoju cukrzycy. Jednym z nich jest dieta obfitująca w węglowodany – nie bez powodu dieta cukrzycowa zakłada ograniczenie spożycia tego makroskładnika. Na rozwój cukrzycy wpływać może także brak aktywności fizycznej, praca siedząca lub praca w systemie zmianowym, a także zaburzenia hormonalne (np. niedoczynność tarczycy, zespół policystycznych jajników). Także stosowanie kortykosteroidów, leków przeciwdepresyjnych czy leków przeciwpadaczkowych może generować rozwój cukrzycy typu 2.
Cukrzyca typu 2 może dotyczyć nawet 3 milionów Polaków – a spory odsetek może nie zdawać sobie sprawy z faktu choroby. Brak świadomości choroby i wprowadzenia leczenia sprzyja podstępnemu rozwojowi cukrzycy – i dopiero wystąpienie poważnych powikłań cukrzycy sprzyja jej zdiagnozowaniu. Jest to sytuacja bardzo niepożądana, gdyż niektóre powikłania cukrzycy mają charakter nieodwracalny. Pocieszający jest fakt, że rozwój cukrzycy nierzadko trwa wiele lat i poprzedzony jest rozwojem insulinooporności. Mamy więc naprawdę sporo czasu, aby rozpoznać pierwsze niepokojące symptomy, wprowadzić zdrowe nawyki i wyprzedzić cukrzycę.
W świetle tych faktów oczywiste staje się, że najrozsądniej jest zapobiegać rozwojowi cukrzycy. W tym celu doskonale sprawdzi się dieta o ograniczonej podaży węglowodanów, która znajduje zastosowanie także w leczeniu insulinooporności czy cukrzycy. Ważna jest nie tylko to, ile węglowodanów spożywamy, ale także to, jakiej jakości węglowodany lądują na naszym talerzu. Chyba każdy intuicyjnie dostrzega różnicę między cukrami pochodzącymi ze słodyczy, a tymi dostarczanymi z pieczywem czy kaszą. Ale także spożywając węglowodany uznawane za zdrowe musimy zachować czujność – nie każda kasza czy makaron wpłynie w takim samym stopniu ma poziom glukozy we krwi. Kluczem do dostarczania wyłącznie węglowodanów dobrej jakości jest analizowanie indeksu glikemicznego i ładunku glikemicznego produktów. Dieta cukrzycowa sprowadza się w dużej mierze do dokładnego analizowania tabel z indeksem glikemicznym poszczególnych produktów spożywczych. Jeśli założeniem Twojej diety nie jest leczenie cukrzycy, a zapobieganie jej rozwojowi – zapewne nie ma potrzeby bardzo wnikliwego analizowania indeksu glikemicznego. Konieczne jest jednak odpowiednie zmodyfikowanie diety tak, aby nie prowadziła ona do hiperglikemii, czyli utrzymującego się zbyt wysokiego poziomu glukozy we krwi, a także nie generowała insulinooporności czy przyrostu masy ciała.
Każdy z nas może poczuć się przytłoczony koniecznością stosowania odpowiedniej diety. Najlepiej świadczą o tym doświadczenia wielu osób decydujących się na odchudzanie – nierzadko samodzielne komponowanie diety kończy się niepowodzeniem. Tym bardziej nie powinno być pozostawione przypadkowi odpowiednie ułożenie diety cukrzycowej czy diety w insulinooporności. Na szczęście nie ma potrzeby rozwiązywania tego problemu samodzielnie – z pomocą przyjdzie dietetyk. Dzięki indywidualnemu podejściu, analizie stanu zdrowia oraz uwzględnieniu celu dietetycznego specjalista opracuje spersonalizowaną dietę oraz pomoże monitorować jej efekty. A te mogą być spektakularne. Dieta cukrzycowa jest stałym elementem terapii choroby – samo stosowanie leków doustnych czy insuliny na pewno nie wystarczy, aby unormalizować pozom glukozy we krwi. Jednym z zaleceń lekarskich dla pacjentów cierpiących na cukrzycę jest stosowanie odpowiedniej diety cukrzycowej. Przestrzeganie diety w cukrzycy umożliwia spowolnienie postępów choroby i zminimalizowanie jej powikłań.
Czy dieta cukrzycowa jest dobra dla dzieci?
Kiedyś cukrzyca była kojarzona głównie z osobami w podeszłym wieku, dziś – coraz częściej diagnozowana jest u dzieci. Ma to ścisły związek z większą częstością przypadków nadwagi i otyłości. W niemal każdej grupie wiekowej dzieci i młodzieży w Polsce problem nadmiernej masy ciała dotyczy kilku – kilkunastu % populacji. W latach 1994 – 1995 nadwaga dotyczyła 8,7% dzieci i młodzieży w wieku 7 – 17 lat, a otyłość – 3,4%. Z kolei badania przeprowadzone w latach 2009 – 2010 wykazały, że:
– wśród dzieci w wieku 11-12 lat – 18,3% ma nadwagę, a 3,4% jest otyłych
– wśród młodzieży w wieku 13-14 lat – 14,9% ma nadwagę, a 3,4% otyłość
– wśród młodzieży w wieku 15 -16 lat – 11,6% ma nadwagę, a 2,7% otyłość
– wśród młodzieży w wieku 17-18 lat – 10,9% ma nadwagę, a 2,5% otyłość.
Tak jak w przypadku dorosłych, większy odsetek przypadków nadwagi i otyłości dotyczy płci męskiej.
Nadwaga i otyłość u dzieci wpływa negatywnie na aktualny stan zdrowia, ale także zwiększa ryzyko problemów zdrowotnych w przyszłości. Okazuje się bowiem, że dzieci doświadczające nadwagi są bardziej narażone w dorosłym życiu na rozwój chorób przewlekłych – nawet, gdy ich masa ciała powróci do wartości prawidłowych. Czym zatem grozi zbyt duża kumulacja tkanki tłuszczowej u dzieci i młodzieży? Repertuar możliwych chorób jest niemal taki sam, jak w przypadku otyłych dorosłych:
– insulinooporność i cukrzyca
– astma
– choroba stłuszczeniowa wątroby
– kamica żółciowa
– przedwczesne dojrzewanie
– zespół nocnego bezdechu
– choroba refluksowa
– nadciśnienie
– zaburzenia lipidowe we krwi
– depresja
– zaburzenia koncentracji
Znając poważne konsekwencje nadwagi u dzieci, warto zastanowić się, dlaczego otyłość u dzieci jest coraz bardziej powszechna – i jak jej zapobiegać.
Podstawowe przyczyny nadwagi u dzieci to brak aktywności fizycznej oraz złe nawyki żywieniowe – a te dzieci wynoszą z domu. Problem nadwagi u dzieci jest zatem kontynuacją niewłaściwego trybu życia ich rodziców. Dzieci naśladują bowiem wiernie codzienne nawyki rodziców. Trudno namówić dzieci do zajadania warzyw w sytuacji, gdy rodzice stronią od tych zdrowych składników diety. Trudno przedstawić dziecku korzyści płynące z uprawiania sportu, jeśli rodzice stronią od aktywności fizycznej. Jedyną skuteczną strategią wydaje się zatem zadbanie o zdrowy styl życia całej rodziny – a korzyści z podjęcia takiej decyzji są nie do przecenienia.
Dieta cukrzycowa, rozumiana jako dieta niskowęglowodanowa, może być z powodzeniem stosowana u dzieci. Nie oznacza to konieczności izolowania dzieci od słodkości – wystarczy jedynie znaleźć zdrowe zamienniki. Zamiast przeładowanych cukrem i syntetycznymi dodatkami słodyczy można zaproponować dużo zdrowsza alternatywę. Najlepiej, gdy będą to słodkości własnej roboty:
– batony czy ciastka zbożowe, z dodatkiem orzechów, daktyli, fig
– ciasta z dodatkiem puree z dyni, buraków, fasoli
– „nutella” z awokado lub fasoli białej, kakao i miodu
– koktajle owoców i jogurtu
– naleśniki z musem owocowym
Oczywiście warto pomyśleć nad zmodyfikowaniem całego jadłospisu – potrawy smażone dobrze jest zastąpić tymi z pieca, makarony z białej mąki – makaronem razowym czy kaszą. W daniach obiadowych nie powinno brakować warzyw w każdej postaci – zup, placuszków warzywnych, puree, farszu do pierogów, krokietów. Ważne jest także to, co dziecko zjada w szkole. Młodszym pociechom przygotujemy śniadanie samodzielnie – i możemy zadbać, aby był to zdrowy posiłek. Nieco mniejszy wpływ mamy na starsze dzieci, które kuszone są niezdrowymi przekąskami oferowanymi w sklepiku szkolnym. Jeśli jednak on najmłodszych lat wprowadzimy zdrowe nawyki żywieniowe, istnieje spora szansa, że dziecko nie będzie notorycznie sięgało po słodycze.
A jeśli problem cukrzycy u dziecka już się pojawi? Postępowanie lecznicze jest takie samo, jak w przypadku dorosłych. Konieczna jest zmiana stylu życia, która obejmuje regularną aktywność i zmianę jadłospisu. Dieta cukrzycowa stosowana jest w celu wyrównania poziomu glikemii, czyli stężenia glukozy we krwi, a także w celu utrzymania prawidłowej masy ciała. Nie obejdzie się bez pomiarów poziomu glukozy we krwi i regularnych wizyt kontrolnych u lekarza. Nietrudno zauważyć, że modyfikacje stylu życia u dzieci chorujących na cukrzycę niewiele się różnią od wspomnianych zdrowych nawyków, które mogą zapobiegać rozwojowi cukrzycy. Oczywiste jest zatem, że jak najwcześniejsze zadbanie o dietę i aktywny styl życia jest znacznie lepszą strategią niż leczenie choroby i jej powikłań. I najlepiej, gdy troska o zdrowie staje się udziałem całej rodziny.
U dzieci nie należą do rzadkości także przypadki cukrzycy typu 1. Kiedyś schorzenie to spotykane było rzadko, a dziś Polska przoduje we wzroście zachorowań na cukrzycę wśród dzieci. Czym ta choroba różni się od wspomnianej cukrzycy typu 2? Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna, w której organizm atakuje trzustkę. W przypadku rozwoju tego typu cukrzycy styl życia nie ma kluczowego znaczenia – mogą zachorować osoby aktywne, o prawidłowej masie ciała. Rozwój choroby wynika natomiast z predyspozycji genetycznych, a także występowania środowiskowych czynników wyzwalających, takich jak niektóre infekcje wirusowe, niedobór witaminy D3 czy dieta bazująca na żywności przetworzonej. Postępowanie w cukrzycy typu 1 u dzieci jest podobne, jak w przypadku cukrzycy typu 2 – jedyna różnica dotyczy stosowania insulinoterapii.
Dieta cukrzycowa dla osób starszych
Podeszły wiek sprzyja rozwojowi cukrzycy. Wynika to z przyrostu masy ciała postępującego wraz z wiekiem, zwłaszcza otyłość typu brzusznego. Częstą przypadłością jest także insulinooporność, która może wynikać z nieprawidłowego stylu życia, ale także fizjologicznego spadku syntezy insuliny przez trzustkę. Inne czynniki ryzyka to zaburzenia gospodarki lipidowej (wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi) czy nadciśnienie. Niemałe znaczenie ma także siedzący tryb życia – osoby w podeszłym wieku bardzo często stronią od aktywności fizycznej lub ze względów zdrowotnych nie mają możliwości uprawiania sportu. Wtedy szczególne znaczenie ma odpowiednia dieta. Model odżywiania jest istotny z kilku powodów. Przede wszystkim – dieta cukrzycowa stanowi konieczny element profilaktyki cukrzycy, a także jej powikłań: miażdżycy, zawału serca, udaru mózgu. Ponadto model żywienia ograniczający spożycie węglowodanów umożliwia utrzymanie prawidłowej masy ciała, co ogranicza zapadalność nie tylko na cukrzycę, ale także inne choroby cywilizacyjne, nawet nowotwory. W starszym wieku konieczne jest ponadto wykonywanie badań profilaktycznych – i nie może wśród nich zabraknąć oznaczania poziomu glukozy na czczo.
Komponowanie diety cukrzycowej u osób w podeszłym wieku stanowi nie lada wyzwanie. Zarówno w przypadku, gdy celem diety jest leczenie cukrzycy, jak i wtedy, gdy dieta stosowana jest w celach profilaktycznych, powinna spełniać kilka podstawowych warunków:
– dostarczenie takich ilości kalorii, które nie przyczynią się do tycia, ale także nie doprowadzą do osłabienia organizmu
– zapewnienie odpowiedniej dla wieku podaży witamin i minerałów; seniorzy wykazują zwiększone zapotrzebowanie na wiele tego typu związków, a ich niedobory odbijają się niekorzystnie na zdrowiu
– uwzględnienie problemów trawiennych częstych u osób w podeszłym wieku
– normalizowanie poziomu glukozy we krwi, ale bez ryzyka hipoglikemii, czyli zbyt dużego spadku stężenia cukru we krwi
– uwzględnienie charakterystycznych dla wieku podeszłego zaburzeń lipidowych
– uwzględnienie występowania rozmaitych schorzeń o charakterze przewlekłym
Z tego względu osoby starsze powinny udać się do dietetyka. Na podstawie oceny stanu zdrowia, wyników badań oraz stopnia aktywności fizycznej, dietetyk układa spersonalizowaną dietę, której stosowanie wpływa pozytywnie na zdrowie seniora. Konsultacja z dietetykiem jest szczególnie wskazana u osób już chorujących na cukrzycę – seniorzy są bowiem bardzo narażeni na rozwój poważnych powikłań cukrzycy, takich jak zawał serca, uszkodzenie nerek, utrata wzroku, udar mózgu czy neuropatie.
Dieta cukrzycowa dla kobiet w ciąży
Cukrzyca to choroba, która nie oszczędza kobiet w ciąży, co więcej, ciąża jest jednym z czynników ryzyka rozwoju cukrzycy. Może bowiem dojść do pojawienia się tzw. cukrzycy ciążowej, która dotyczy około 4% kobiet w ciąży. Cukrzyca ta utrzymuje się przez okres trwania ciąży i ustępuje po porodzie, ale zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości. Istnieje oczywiście jeszcze jedna możliwość, gdy kobieta cierpi na cukrzycę jeszcze przed zajściem w ciążę i choroba towarzyszy jej przez cały okres trwania ciąży.
Cukrzyca ciążowa stanowi zagrożenie dla zdrowia matki i dziecka, ważne jest zatem jak najwcześniejsze jej zdiagnozowanie i leczenie. To dlatego każda kobieta w ciąży powinna wykonać badanie poziomu glukozy we krwi, a także doustny test obciążenia glukozą. Cukrzyca ciążowa rozwija się na podłożu zmian hormonalnych towarzyszących ciąży, a najważniejsze czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy ciążowej to:
– wiek matki powyżej 35 roku życia
– ciąża mnoga
– nadwaga lub otyłość
– występowanie cukrzycy ciężarnych w poprzedniej ciąży
– urodzenie w poprzedniej ciąży dziecka o masie przekraczającej 4 kg
– występowanie cukrzycy w rodzinie
Cukrzyca zaburza rozwój płodu – zwłaszcza, gdy rozwinie się w pierwszym trymestrze. Wtedy możliwe jest poronienie, a także wystąpienie wad rozwojowych u płodu. Gdy cukrzyca obecna jest na późniejszych etapach ciąży, glukoza przenika przez łożysko do organizmu dziecka i sprzyja występowaniu u dziecka zaburzeń metabolicznych, a także nadmiernego wzrostu. Zwiększa to ryzyko powikłań okołoporodowych – urazu lub niedotlenienia dziecka na skutek przedłużającego się porodu. Z kolei negatywny wpływ cukrzycy ciążowej na zdrowie kobiety sprowadza się do większego ryzyka rozwoju nadciśnienia i stanu przedrzucawkowego.
Rozpoznanie cukrzycy ciążowej wcale nie oznacza, że dojdzie do rozwoju jakichkolwiek powikłań – o ile cukrzyca będzie we właściwy sposób kontrolowana. Podstawową metoda leczenia cukrzycy w ciąży jest dieta cukrzycowa. Kolejnym ważnym czynnikiem jest regularna, umiarkowana aktywność fizyczna. Dopiero, gdy dieta i ćwiczenia nie umożliwią wyrównania poziomu glukozy we krwi, konieczne jest włączenie insulinoterapii.
Dieta w cukrzycy ciążowej musi spełniać wszystkie założenia diety dla kobiety w ciąży, a jednocześnie powinna normalizować poziom glukozy we krwi. Konieczne jest zatem monitorowanie stężenia glukozy na czczo czy po posiłkach, ale także przyrostu masy ciała – a ten nie powinien być ani zbyt duży, ani zbyt mały. Ważne są regularne pomiary ciśnienia tętniczego krwi, a także wykonywanie wszystkich badań diagnostycznych właściwych dla poszczególnych okresów ciąży. Na co jeszcze powinna zwrócić uwagę kobieta w ciąży stosująca dietę cukrzycową? Groźną sytuacją jest hipoglikemia, czyli nadmierny spadek poziomu glukozy we krwi. Pierwsze jej objawy to bóle i zawroty głowy oraz drżenie mięśniowe, z czasem pojawia się splątanie i poty, nagłe uczucie głodu a wreszcie – utrata przytomności. Do takiej sytuacji doprowadzić może pominięcie posiłku, zbyt intensywna aktywność fizyczna lub niewłaściwie zbilansowana dieta.
Każda kobieta narażona na działanie czynników ryzyka rozwoju cukrzycy powinna na jak najwcześniejszym etapie ciąży (albo jeszcze na etapie starania się o potomstwo) skonsultować się z dietetykiem. Opracowana przez niego dieta zminimalizuje ryzyko rozwoju cukrzycy i jej poważnych konsekwencji zdrowotnych. Bezwzględnie na konsultację z dietetykiem powinny się także udać te kobiety w ciąży, u których już zdiagnozowano cukrzycę. Dobrym pomysłem jest ponadto kontynuowanie odpowiedniej diety po ciąży – cukrzyca ciążowa zwiększa bowiem znacząco ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości.
Czy potrzebujesz diety cukrzycowej?
Dieta cukrzycowa polecana jest absolutnie każdemu, kto chce zadbać o sylwetkę i zdrowie. Dieta bogata w węglowodany prowadzić może do zaburzeń gospodarki lipidowo – węglowodanowej, może wpływać niekorzystnie na odporność i generować stany zapalne, przyspieszać starzenie się organizmu. W przeciwieństwie do niej, dieta cukrzycowa ogranicza spożycie węglowodanów, przez co redukuje ryzyko rozwoju chorób układu sercowo – naczyniowego, cukrzycy, może chronić przed rozwojem niektórych nowotworów. Szczególnym wskazaniem do stosowania diety cukrzycowej jest zagrożenie cukrzycą u osób:
– z nadmierną masą ciała
– z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku cukrzycy
– nadciśnieniem tętniczym
– zespołem policystycznych jajników
– wysokim poziomem trójglicerydów i niskim poziomem cholesterolu HDL
– ze schorzeniami układu sercowo – naczyniowego
– prowadzących siedzący tryb życia
Stosowanie diety cukrzycowej konieczne jest także u osób ze zdiagnozowaną cukrzycą lub dopiero podejrzewających u siebie rozwój choroby. A podejrzenie to nasunąć może wystąpienie objawów insulinooporności czy cukrzycy, które trudno jest przeoczyć. Insulinooporność może wyprzedzać rozwój cukrzycy nawet o 10 lat, jeśli zatem rozpoznana zostanie wystarczająco wcześnie, można ją skutecznie wyleczyć bez ryzyka wystąpienia jakichkolwiek powikłań zdrowotnych. Pierwsze symptomy insulinooporności obejmują osłabienie, zwiększoną ochotę na słodycze, przyrost masy ciała, senność po spożyciu posiłku węglowodanowego. Rozpoznanie insulinoopornosci wymaga oznaczenia poziomu glukozy i insuliny we krwi i oszacowania tzw. wskaźnika HOMA oraz wykonania klamry euglikemicznej. Z kolei charakterystyczne objawy cukrzycy to:
– nasilone pragnienie
– częste oddawanie moczu
– świąd skóry, spowolnione gojenie się ran
– częste infekcje układu moczowego
– zmęczenie i senność
– nadmierny apetyt, często połączony z utratą wagi
Samo wystąpienie objawów cukrzycy nie wystarczy do postawienia diagnozy. Osoby, które zauważyły wymienione objawy powinny wykonać badania laboratoryjne niezbędne w procesie diagnozowania cukrzycy. Badania ta powinny być wykonane także u każdego w ramach okresowej profilaktyki zdrowotnej.
Badania rozpoznające cukrzycę to przede wszystkim oznaczanie poziomu glukozy we krwi na czczo. Prawidłowy poziom glukozy to 4 – 5,5 mmol/ l. Wynik powyżej 7 mmol/ l uzyskany w oznaczeniach wykonanych w dwóch różnych dniach stanowi podstawę do rozpoznania cukrzycy. Pomocne są także badania tzw. glikemii przygodnej, czyli pomiar stężenia cukru we krwi w dowolnym momencie dnia. Glikemia przygodna powyżej 11,1 mmol/ l z jednoczesnym występowaniem objawów cukrzycy stanowi kolejne kryterium rozpoznania cukrzycy. W przypadkach wątpliwych wykonywany jest doustny test tolerancji glukozy, czyli pomiar glukozy na czczo i po wypiciu roztworu glukozy. Jeśli poziom cukru we krwi po dwóch godzinach od wypicia glukozy przekracza 11,1 mmol/l – wtedy rozpoznana jest cukrzyca.
Jako dietetyk bardzo często spotykam się z osobami cierpiącymi na cukrzycę typu 1 i 2. Wynika to z faktu, iż schorzenia te diagnozowane są coraz częściej, a pacjenci dotknięci tymi schorzeniami powinni trafić do dietetyka. Przede wszystkim dlatego, iż dieta przy cukrzycy to niezbędne uzupełnienie leczenia tej choroby, a często punkt wyjścia do przywrócenia prawidłowego poziomu glikemii.
Ponadto pacjenci z cukrzycą dotknięci są często otyłością – a normalizacja masy ciała pomaga w utrzymaniu glikemii. Powszechność występowania cukrzycy u osób w każdym wieku, nawet u dzieci przyczyniła się do tego, iż obecnie koncentruję się przede wszystkim na pacjentach dotkniętych takim problemem. Trafiają do mnie ponadto osoby z zaburzeniami pracy tarczycy, insulinoopornością czy innymi zaburzeniami hormonalno–metabolicznymi. Uświadamiam tym osobom, że dietoterapia (a zwłaszcza dieta cukrzycowa) to uznany przez współczesną medycynę sposób na zwiększenie efektywności leczenia farmaceutycznego.
Cukrzyca typu 1 i 2 – powszechny problem
Ostatnie lata to lawinowy wzrost zachorowań na cukrzycę. Zarówno cukrzyca typu 1, jak i cukrzyca typu 2 uznawane są za choroby cywilizacyjne, a zatem generowane współczesnym trybem życia. Najważniejsi winowajcy to nadwaga czy otyłość oraz zbyt duże spożycie węglowodanów. Codzienna dieta większości społeczeństwa bazuje dziś na węglowodanach, które spożywane są w każdym posiłku. Błędne jest jednak przekonanie, że na rozwój cukrzycy wpływ ma wyłącznie spożycie białego cukru, słodyczy czy napojów gazowanych. Mowa także o węglowodanach dostarczanych z warzywami, owocami czy produktami zbożowymi. Każde węglowodany dostarczane wraz z dietą powodują wzmożoną syntezę insuliny. Jeśli ma to miejsce stale, gdy dostarczamy węglowodany co 2 – 3 godziny, wtedy w naszym organizmie rozwija się stale podwyższony poziom glukozy we krwi oraz hiperinsulinemia. Sprzyja to tyciu oraz insulinooporności, czyli braku wrażliwości komórek na działanie insuliny. A ostateczną konsekwencją może być cukrzyca typu 2.
Skontaktuj się ze mną – gwarantuję skuteczne odchudzanie przy cukrzycy
Natomiast cukrzyca typu 1 to choroba o podłożu genetycznym, u podstaw której leży niewłaściwe funkcjonowanie układu immunologicznego. Na skutek zadziałania rozlicznych czynników środowiskowych, takich jak infekcje wirusowe czy bakteryjne, dochodzi do syntezy autoprzeciwciał, które niszczą trzustkę. Narząd ten nie jest w stanie wydzielać wystarczających ilości insuliny, a to prowadzi do hiperglikemii i cukrzycy.
Statystyki są zatrważające – nawet 3 miliony osób w Polsce nogą chorować na cukrzycę, z czego pół miliona może o tym nie wiedzieć. Te dane mówią same za siebie – cukrzyca to realne zagrożenie. Często właśnie problemy z wagą są pierwszym symptomem cukrzycy lub stanowią zasadniczy czynnik ryzyka. Mam zatem styczność zarówno z pacjentami, u których już zdiagnozowano cukrzycę – i zgłaszają się oni do mnie w celu opracowania indywidualnej diety cukrzycowej. Ale nie brakuje także pacjentów, którzy nieświadomi choroby przychodzą do mnie, gdyż mają problemy z redukcją masy ciała. Bardzo często szczegółowy wywiad oraz podstawowe badania laboratoryjne (poziom glukozy na czczo) pomagają rozpoznać cukrzycę.
Dieta cukrzycowa – kto jej potrzebuje?
Odpowiedź na to pytanie wydaje się być oczywiste – jadłospis dla cukrzyka dedykowany jest osobom cierpiącym na tą chorobę. Nie zawsze jednak cukrzyca zostaje zdiagnozowana, a pacjent nie ma świadomości, że jest chory. Dobrze jest zatem poznać podstawowe objawy cukrzycy. Ale cukrzyca to nie jedyne wskazanie do stosowania specjalnego jadłospisu – dieta cukrzycowa może przydać się osobom szczególnie narażonym na rozwój cukrzycy. I tu konieczne jest poznanie czynników ryzyka rozwoju cukrzycy.
Zacznijmy od symptomów mogących sugerować cukrzycę. Najczęściej występujące objawy cukrzycy to:
– wzmożone pragnienie
– nasilone oddawanie moczu, zwłaszcza nocą
– osłabienie i senność
– suchość i świąd skóry
– skłonność do infekcji grzybiczych skóry i błon śluzowych
– spowolnione gojenie się ran
Natomiast czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na cukrzycę to przede wszystkim:
– występowanie cukrzycy w rodzinie
– nadwaga lub otyłość
– dieta bogata w węglowodany
– nadciśnienie tętnicze
– ciąża i urodzenie dziecka o masie ciała powyżej 4 kg
– mała aktywność fizyczna.
Jeśli zatem już chorujesz lub zagraża Ci cukrzyca – dieta cukrzycowa opracowana we współpracy ze mną pomoże nie tylko zredukować masę ciała, ale przede wszystkim uzupełnić terapię cukrzycy.
W jaki sposób działa dieta przy cukrzycy?
Założeniem diety cukrzycowej jest przede wszystkim normalizacja poziomu glikemii. Bez względu, czy twój lekarz przepisze Ci stosowanie leków hipoglikemizujących czy insuliny, a może jedynie zaleci zmianę stylu życia na zdrowszy – terapia cukrzycy to także odpowiednia dieta. Jeśli zostanie ona indywidualnie opracowana dla każdego pacjenta i dostosowana do wyników badań – umożliwia skuteczniejsze leczenie cukrzycy.
Dieta cukrzycowa powinna przede wszystkim prowadzić do obniżenia poziomu glukozy we krwi. W tym celu koniczne jest zapewnienie optymalnej podaży kalorii, a także makroskładników, zwłaszcza węglowodanów i tłuszczów. Pomaga to uregulować czynność wydzielniczą trzustki oraz zapewnić fizjologiczny poziom glukozy we krwi. Pożądane wartości to glikemia na czczo poniżej 90 mg/dl oraz po posiłku poniżej 120 mg/ dl. Jeszcze bardziej wiarygodnym wskaźnikiem doskonałego wyrównania glikemii jest poziom hemoglobiny glikowanej wynoszący około 5%. Moje wieloletnie doświadczenie w pracy z osobami stosującymi dietę przy cukrzycy umożliwia osiągnięcie takich wartości parametrów glikemii.
Co jeszcze mogą zyskać na współpracy ze mną osoby, które chorują na cukrzycę? Dieta umożliwia redukcję masy ciała, co przekłada się na lepsze funkcjonowanie organizmu i efektywniejsze działanie leków na cukrzycę czy insuliny. Niekiedy możliwe jest nawet zmniejszenie dawek leków.
Szczególnym przypadkiem jest dieta przy cukrzycy ciążowej. U kobiet w ciąży, u których zdiagnozowana zostanie cukrzyca ciężarnych, dieta stanowi podstawową formę leczenia. Dopiero, gdy dieta cukrzycowa w ciąży nie przyniesie pożądanych efektów, wdrażana jest insulinoterapia.
Skontaktuj się ze mną i umów się na wizytę – gwarantuję skuteczne odchudzanie przy cukrzycy
