Co nowego w terapii cukrzycy?
Cukrzyca to choroba cywilizacyjna, na którą zapada coraz więcej osób. Zarówno cukrzyca typu 1, jak i cukrzyca typu 2 wymagają stałej kontroli glikemii i – w zależności od poziomu glukozy we krwi – modyfikowania dawek leków. W cukrzycy typu 1, a niekiedy także w przebiegu cukrzycy typu 2 konieczne jest ponadto wykonywanie iniekcji insuliny (z różną częstotliwością, ustalaną indywidualnie). Zarówno terapia cukrzycy, jak i monitorowanie jej skuteczności są bardzo uciążliwe dla pacjentów – naukowcy nie ustają zatem w poszukiwaniu rozwiązań, które ułatwią życie chorym na cukrzycę. Jakie są ich najnowsze osiągnięcia, a także prognozy na najbliższe lata?
W jaki sposób można monitorować poziom glikemii?
Tradycyjną metodą monitorowania poziomu glukozy we krwi jest wykonywanie pomiarów glikemii na czczo lub glikemii przygodnej (czyli w dowolnym momencie dnia). Pacjenci cierpiący na cukrzycę mogą wykonać badania krwi w laboratorium, dodatkowo zalecane jest wtedy wykonanie badania poziomu hemoglobiny glikowanej. O ile poziom glukozy we krwi daje wgląd w aktualny poziom glikemii, o tyle hemoglobina glikowana informuje o długofalowym wyrównaniu glikemii, sięgając około 120 dni wstecz. Preferowanym sposobem kontroli glikemii pozostaje jednak samokontrola w wykonaniu pacjenta, z wykorzystaniem glukometru. Metoda ta wymaga nakłucia opuszki palca i pomiarze poziomu glukozy w kropli krwi. Jeśli pomiar musi być wykonany kilka razy dziennie – metoda ta staje się bardzo kłopotliwa.
Alternatywą dla takich pomiarów poziomu glukozy we krwi są najnowsze technologie umożliwiające nowoczesną formę samokontroli cukrzycy. Jedną z nich jest system FGM, czyli flash glucose monitoring, dający możliwość pomiaru poziomu glukozy we krwi bez nakłuwania – wystarczy zbliżyć opuszkę palca do sensora. Jeszcze nowocześniejszą metodą jest system ciągłego pomiaru glikemii CGM, w którym pomiary glikemii dokonywane są cyklicznie co 5 minut. Pomiary są automatyczne i nie wymagają świadomego udziału pacjenta. Rolę sensora może pełnić pompa insulinowa, telefon czy inne urządzenie.
Automatyzacji podlega coraz częściej także stosowanie insuliny. Dzięki pompie insulinowej można zaprogramować iniekcje insuliny – najczęściej insulina podawana jest stale w ciągu dnia w niewielkich dawkach, a poposiłkowo przyjmowane są jej większe ilości. W planach jest natomiast stworzenie technologii łączącej wszystkie te rozwiązania – mowa o tzw. sztucznej trzustce. Urządzenie tego typu miałoby dokonywać stałego pomiaru glikemii oraz zapewniać wlewy z insuliny i glukagonu. Umożliwiałoby to utrzymanie optymalnego poziomu glikemii z ograniczeniem ryzyka rozwoju zarówno hiper – , jak i hipoglikemii. Po uzyskaniu obiecujących wyników badań klinicznych obecnie trwają prace nad produkcją sztucznej trzustki na masową skalę. Ponadto ruszył projekt stworzenia tzw. trzustki bionicznej, czyli organu stworzonego dzięki zdobyczom inżynierii genetycznej oraz biotechnologii. Mowa o trzustce utworzonej na drodze pobrania od pacjenta komórek macierzystych, transformowania ich do komórek wyspowych trzustki (syntetyzujących glukagon i insulinę), które następnie byłyby wykorzystania do stworzenia trójwymiarowej matrycy trzustki z użyciem drukarki 3D.
Nowoczesne leki na cukrzycę
Poza naprawdę futurystycznymi rozwiązaniami technologicznymi, pacjenci chorzy na cukrzycę wciąż potrzebują skutecznych leków hipoglikemizujących. Jednym z nich jest insulina biopodobna, czyli długodziałający analog insuliny. Po iniekcji podskórnej insuliny powstają multiheksamery rozpuszczalne, które uwalniają insulinę stopniowo i powoli do krwi. Zapewnia to stałą kontrolę glikemii na przestrzeni dłuższego niż w przypadku tradycyjnych insulin odcinka czasu.
Lekami nowej generacji są flozyny, czyli farmaceutyki hamujące odzyskiwanie glukozy z moczu pierwotnego. Wpływając na resorpcję zwrotną glukozy w nerkach, leki te zapewniają usuwanie glukozy wraz z moczem, nie stwarzając ryzyka hipoglikemii. Inaczej działają leki inkretynowe – zwiększają one poposiłkowe wydzielanie insuliny, normalizując poziom glukozy we krwi.
Kiedyś zapewne leczenie i monitorowanie przebiegu cukrzycy z wykorzystaniem nowoczesnych technologii będzie dostępne dla każdego pacjenta. Na razie jednak trudno o skuteczniejszą metodę wspierania terapii, a także profilaktyki cukrzycy niż właściwa dieta. Dieta niskowęglowodanowa o zwiększonej zawartości tłuszczu zwiększa wrażliwość komórek na działanie insuliny i zapewnia utrzymanie stałego poziomu glikemii we krwi. Nie wiesz, czy poradzisz sobie ze skomponowaniem takiej diety? Z chęcią Ci pomogę – jako dietetyk specjalizuję się w odchudzaniu osób chorych ma cukrzycę czy choroby tarczycy, a efektem diety jest nie tylko skuteczna redukcja masy ciała, ale także uzupełnienie farmakoterapii. U pacjentów z cukrzycą udaje mi się znormalizować poziom glukozy we krwi i uzyskanie wartości hemoglobiny glikowanej około 5. Nierzadko możliwe jest także zredukowanie dawek leków.
