Zespół policystycznych jajników
Zespół policystycznych jajników PCOS to schorzenie o charakterze hormonalno – metabolicznym, które może pojawić się u kobiet w wieku rozrodczym. Dolegliwość ta dotyczy nawet kilkunastu % kobiet i może prowadzić do rozwoju licznych komplikacji zdrowotnych. PCOS kojarzony jest głównie z zaburzeniami miesiączkowania oraz problemami z płodnością. W rzeczywistości jednak schorzenie to generuje szereg zaburzeń metabolicznych, których konsekwencją może być rozwój licznych schorzeń przewlekłych.
Przyczyny zespołu policystycznych jajników
Wiemy sporo o zespole policystycznych jajników – potrafimy rozpoznać chorobę, a także ją leczyć. Wciąż jednak nie są znane przyczyny PCOS. Na pewno za rozwój tego częstego zaburzenia hormonalnego mają wpływ czynniki genetyczne (zespół policystycznych jajników występuje rodzinnie) oraz środowiskowe. Jako jeden z najważniejszych czynników predysponujących do rozwoju PCOS wymieniana jest insulinooporność. W jej przebiegu dochodzi do zmniejszenia wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Wówczas glukoza nie jest zużywana jako źródło energii, dochodzi zatem do stopniowego wzrostu jej poziomu we krwi. Hiperglikemia stanowi sygnał dla trzustki, która wydziela zwiększone ilości insuliny. Hormon ten zaburza równowagę hormonów płciowych, sprzyjając zwiększeniu ilości androgenów, czyli hormonów męskich. A to może uniemożliwić owulację i zaburzyć funkcjonowanie jajników.
Jak rozpoznać PCOS?
Zespół policystycznych jajników daje szereg bardzo charakterystycznych objawów. Najważniejszym są zaburzenia miesiączkowania – nieregularne występowanie miesiączki lub jej całkowity brak. Inne symptomy mogące świadczyć o zespole policystycznych jajników to:
– hirsutyzm, czyli owłosienie ciała typu męskiego, pojawiające się m. in. na brzuchu, plecach, klatce piersiowej oraz twarzy
– łysienie androgenowe, czyli charakterystyczny typ utraty włosów; fryzura ulega zauważalnemu przerzedzeniu nad czołem, skroniami i na czubku głowy
– przybieranie na wadze, szczególnie w okolicy brzucha
– trądzik
Zespołowi policystycznych jajników bardzo często towarzyszy tzw. zespół metaboliczny, którego składowe to wysoki poziom glukozy, zaburzenia lipidogramu (wysoki cholesterol i trójglicerydy), otyłość oraz nadciśnienie.
Dla rozpoznania PCOS konieczne jest spełnienie tzw. kryteriów rotterdamskich, które obejmują:
– hiperandrogenizm kliniczny (czyli występowanie charakterystycznych objawów takich jak hirsutyzm, trądzik i łysienie androgenowe) lub biochemiczny (wysoki poziom testosteronu we krwi)
– brak owulacji lub nieregularne cykle
– charakterystyczny obraz jajników w USG
W diagnostyce laboratoryjnej – poza poziomem testosteronu – należy uwzględnić jeszcze badanie innych parametrów, takich jak LH i FSH, prolaktyna, DHEAS, estrogeny, kortyzol, HCG, glukoza i insulina, lipidogram oraz TSH.
PCOS – czym to grozi?
Zespół policystycznych jajników powinien być jak najszybciej zdiagnozowany oraz leczony. Brak odpowiedniej terapii może skutkować przede wszystkim niepłodnością. Problemy z zajściem w ciążę to nie jedyna konsekwencja PCOS. Schorzenie to prowadzi bowiem do charakterystycznych zmian znacznie zwiększających ryzyko rozwoju chorób układu sercowo – naczyniowych. Długotrwała insulinooporność, hiperglikemia, nadwaga, nadciśnienie i zaburzenia lipidowe mogą bowiem sprzyjać rozwojowi miażdżycy, choroby niedokrwiennej, zawału czy udaru.
U kobiet cierpiących na PCOS znacznie częściej diagnozowana jest także cukrzyca typu 2, co jest naturalną konsekwencją insulinooporności. Okazuje się zatem, że zespół policystycznych jajników może prowadzić do rozwoju odległych konsekwencji metabolicznych. Leczenie PCOS powinno być zatem ukierunkowane nie tylko na doraźne przywrócenie prawidłowego poziomu hormonów, ale także profilaktykę poważnych chorób przewlekłych. A na czym polega leczenie PCOS?
Jak leczyć zespół policystycznych jajników?
Terapia PCOS wymaga wielotorowego działania, ukierunkowanego zarówno na łagodzenie objawów, ale także eliminowanie przyczyn choroby. Na pewno niezbędne jest wdrożenie odpowiedniej diety, która ma na celu normalizację masy ciała, a także zredukowanie insulinooporności i przywrócenie prawidłowego lipidogramu. Doskonale sprawdzi się dieta o ograniczonej zawartości węglowodanów i wysokiej podaży wartościowych tłuszczów. Dieta ketogeniczna w przebiegu zespołu policystycznych jajników umożliwia:
– skuteczne odchudzanie
– przywrócenie prawidłowej wrażliwości tkanek na insulinę
– normalizację poziomu glukozy
– przywrócenie prawidłowego lipidogramu
– zredukowanie przewlekłego stanu zapalnego
– obniżenie poziomu testosteronu u kobiet
– przywrócenie właściwego stosunku hormonów LH/ FSH
– redukcję stałego odczucia głodu, wynikającego z obniżonego poziomu cholecystokininy
Wspomniana dieta sprawdza się doskonale nie tylko w terapii PCOS, ale także w ramach profilaktyki tego schorzenia; to także doskonała dieta w Hashimoto, cukrzycy typu 2 czy insulinooporności.
Ponadto w terapii PCOS zalecana jest regularna aktywność fizyczna. Niekiedy konieczne jest wdrożenie leczenia – mowa o lekach hipoglikemizujących, takich jak metformina, a także leki pobudzające owulację.
