Witamina D może spowalniać postęp cukrzycy typu 2

Witamina D może spowalniać postęp cukrzycy typu 2Tym, co bez wątpienia łączny niedobór witaminy D oraz cukrzycę typu 2 jest fakt, iż obydwa te stany osiągają już rozmiar światowej epidemii. Ale to nie jedyna zależność – pojawia się coraz więcej doniesień o związku niedoboru witaminy D z większym ryzykiem wystąpienia cukrzycy, zarówno typu 1 jak i 2. Co więcej – zbyt niski poziom witaminy D wpływać może na przebieg choroby i pojawienie się powikłań cukrzycy.

 

Od niedoboru witaminy D do cukrzycy

Cukrzyca rozwija się w następstwie szeregu zaburzeń metaboliczno – hormonalnych z glukozą i insuliną w roli głównej. Gdzie tu miejsce na witaminę D? Okazuje się, że witamina ta odgrywa niebagatelną rolę w procesie syntezy insuliny oraz wrażliwości komórek na działanie hormonu. Aktywność wydzielnicza trzustki regulowana jest poziomem glukozy we krwi – wzrost glikemii stanowi impuls do wydzielenia insuliny. Wytwarzające insulinę komórki beta wysp trzustkowych wyposażone są w receptory dla witaminy D. Po co? Otóż okazuje się, że witamina ta wpływa na proces sekrecji insuliny. Niedoborowi witaminy D towarzyszy zmniejszenie syntezy hormonu. Ponadto witamina D reguluje prawidłowy przepływ wapnia przez błony komórkowe, co ma niebagatelny wpływ na wydzielanie insuliny. Witamina D działa nie tylko w obrębie komórek trzustki wydzielających insulinę, ale także oddziałuje na komórki docelowe działania tego hormonu. W komórkach ciała witamina D odpowiada za zwiększenie skuteczności działania insuliny w zakresie transportu glukozy a to oznacza minimalizowanie ryzyka rozwoju insulinooporności i zmniejszonej tolerancji glukozy.

 

Witamina D i cukrzyca typu 1

Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna, w przebiegu której dochodzi do syntezy autoprzeciwciał przeciwko komórkom tarczycy. I okazuje się, że jednym z czynników zwiększających ryzyko rozwoju tej postaci cukrzycy jest niski poziom witaminy D. Doskonale obrazuje to większa częstość występowania cukrzycy typu 1 na tych obszarach, które cechują się słabszym nasłonecznieniem, a tym samym – mniejszą intensywnością skórnej syntezy witaminy. Jednym z takich krajów jest Finlandia. W jednym z badań wykazano, iż suplementowanie witaminy D w dawce 2000 IU dziennie zmniejsza ryzyko rozwoju choroby nawet o 80%! (Hypponen E, Laara E, Reunanen A, Jarvelin MR, Virtanen SM: Intake of vitamin D and risk of type I diabetes: a birth-cohort study. Lancet 358:1500–1503, 2001).

W innej analizie wykazano, że suplementacja witaminy D we wczesnym okresie dzieciństwa redukuje zachorowalność na cukrzycę typu 1 o 29% (Zipitis CS, Akobeng AK: Vitamin D supplementation in early childhood and risk of type 1 diabetes: a systematic review and metaanalysis. Arch Dis Child 93:512–517, 2008). Suplementowanie witaminy D już od pierwszych dni życia dziecka ma ogromne znaczenie, gdyż to właśnie w okresie niemowlęctwa rozpocząć może się proces chorobowy, prowadzący do niszczenia komórek trzustki.

W ramach profilaktyki cukrzycy typu 1 warto iść jeszcze dalej – i zadbać o profilaktykę cukrzycy typu 1 już w ciąży, na etapie życia płodowego. Coraz więcej mówi się o tym, ze utrzymanie optymalnego poziomu witaminy D w okresie ciąży, laktacji i we wczesnych latach życia dziecka może ograniczyć zachorowalność na cukrzycę typu 1. Brakuje jednak badań, które potwierdzałyby skuteczność suplementacji witaminy D3 w zwiększaniu powodzenia terapii już rozpoznanej cukrzycy typu 1. Inaczej jest w przypadku cukrzycy typu 2 – wykazano bowiem związek między suplementacją a spowolnieniem progresji choroby.

 

Witamina D a cukrzyca typu 2

witamina DIstnieje wiele badań wskazujących na ogromną rolę witaminy D w kontrolowaniu poziomu glukozy we krwi. U pacjentów z nowo rozpoznaną cukrzycą uzyskano bardzo ciekawe wyniki po półrocznej suplementacji witaminy D w dawkach kilkukrotnie przekraczających dawki rekomendowane (Gagnon C. i in., Effects of 6-month vitamin D supplementation on insulin sensitivity and secretion: a randomized, placebo-controlled trial. European Journal of Endocrinology, 2019;). Zauważono znaczne zwiększenie wrażliwości na insulinę w obrębie tkanki mięśniowej.
W analizie obejmującej ponad 83 000 kobiet wykazano korelację między niskim poziomem witaminy D a ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2 (Pittas AG, Dawson-Hughes B, Li T, Van Dam RM, Willett WC, Manson JE, Hu FB: Vitamin D and calcium intake in relation to type 2 diabetes in women. Diabetes Care 29:650–656, 2006). Podobne efekty uzyskano w innym badaniu, w którym dodatkowo udowodniono, iż niskie stężenie witaminy D3 ma znaczenie predykcyjne w zakresie przewidywania ryzyka pojawienia się cukrzycy w przyszłości (Kayaniyil S, Vieth R, Retnakaran R, Knight JA, Qi Y, Gerstein HC, Perkins BA, Harris SB, Zinman B, Hanley AJ: Association of vitamin D with insulin resistance and β-cell dysfunction in subjects at risk for type 2 diabetes. Diabetes Care 33:1379–1381, 2010).

Witamina D ma niebagatelne znaczenie w profilaktyce cukrzycy oraz wspomaganiu terapii choroby. A mając na uwadze fakt, iż związek ten odgrywa znaczną rolę także w profilaktyce innych chorób przewlekłych, należy zrobić wszystko, aby nie dopuścić do niedoborów witaminy D3. Suplementowanie witaminy D powinno zatem stanowić stałe uzupełnienie diety przy insulinooporności i cukrzycy.