Otyłość u dzieci – wpływ na przyszłe zdrowie

Od kilku lat jesteśmy zaskakiwaniu coraz bardziej niepokojącymi informacjami, dotyczącymi coraz większej liczby przypadków nadwagi i otyłości u dzieci. Coraz częściej lekarz pediatra zmuszony jest do tego, aby zalecić swojemu małemu pacjentowi dietę redukującą masę ciała. Konieczność odchudzania najmłodszych wynika z faktu, iż otyłość uznana została za chorobę – a każdą chorobę należy wyleczyć. Okazuje się jednak, że nadmierna masa ciała u dzieci ma drugie dno – poza rozwijającymi się w młodym wieku schorzeniami towarzyszącymi nadwadze, istnieje znacznie większe ryzyko pogorszenia stanu zdrowia w dorosłym życiu. Żywienie dzieci staje się zatem kwestią priorytetową dla każdego rodzica.

Epidemiologia otyłości u dzieci w Polsce

W ostatnich latach zauważalna jest tendencja wzrostowa dotycząca masy ciała u dzieci i młodzieży. Kiedyś problem nadwagi i otyłości wśród najmłodszych był incydentalny, dziś – powoli staje się normą. W latach 1994 – 1995 przeprowadzono badanie koordynowane przez Instytut Matki i Dziecka. Wykazano w nim, że problem nadmiernej masy ciała w grupie wiekowej 7 – 17 lat dotyczył 8,7%, w tym otyłość dotykała 3,4% dzieci i młodzieży. Z kolei w badaniu przeprowadzonym przez IOTF (International Obesity Task Force) wykazano, że w latach 2002 – 2010 problem nadwagi dotyczył:

– na początku badania, czyli w 2002 roku problem nadmiernej masy ciała wynosił w grupie 11 – latków: 21% chłopców i 16,5% dziewcząt, zaś w grupie 15 – latków – 11,7% chłopców i 9,2% dziewcząt
– pod koniec badania, czyli w 2010 roku nadwaga w grupie 11 – latków dotyczyła ponad 25% chłopców i 18% dziewcząt, zaś w grupie 15 – latków – 17,5% chłopców i 11% dziewcząt

Ta i wiele innych analiz pozwalają zauważyć pewną stałą zbieżność. Po pierwsze – z roku na rok przybywa otyłych dzieci i młodzieży, a po drugie – problem nadwagi częściej dotyczy chłopców niż dziewcząt. Wedle szacunkowych prognoz co roku w Polsce przybywać będzie 400 tysięcy dzieci z nadwagą oraz 80 tysięcy dzieci z otyłością.

Przyczyn lawinowego wzrostu przypadków nadwagi u dzieci dopatrywać należy przede wszystkim w niezdrowym trybie życia. Mniejszy stopień aktywności fizycznej oraz coraz bardziej niezdrowa dieta to główni winowajcy. Nie bez znaczenia jest oczywiście tryb życia rodziców – w końcu to na nich wzorują się dzieci. Gdy rodzice są otyli, ryzyko wystąpienia otyłości u dzieci wynosi aż 70%. Jeśli natomiast rodzice są szczupli, ryzyko to znacznie maleje – do 10%.

Odległe powikłania otyłości u dzieci

Dzieci z nadwagą są od najmłodszych lat narażone na rozwój licznych powikłań nadmiernej masy ciała. Mowa nie tylko o ograniczonej sprawności ruchowej czy niskim poczuciu własnej wartości. Nadwaga i otyłość prowadzą bowiem do takich powikłań jak:

– nadciśnienie
– insulinooporność i cukrzyca typu 2
– zaburzenia gospodarki lipidowej
– miażdżyca
– zespół policystycznych jajników
– zespół metaboliczny
– osłabienie kości i stawów
– astma oskrzelowa
– bezdech senny
– niealkoholowe stłuszczenie wątroby
– przedwczesne pokwitanie i hiperandrogenizm

Okazuje się jednak, że nadwaga i otyłość w pierwszych latach życia dziecka rzutują na całe przyszłe życie. Nie brakuje bowiem ścisłych zależności między nadwagą w dzieciństwie a występowaniem poważnych schorzeń w dorosłym życiu. Przede wszystkim – otyłość w młodym wieku zwiększa ryzyko otyłości w życiu dorosłym aż kilkanaście razy. Ale to nie koniec czarnej listy. Inne znaczące powiązania dotyczą większego ryzyka rozwoju cukrzycy, miażdżycy, nadciśnienia, zespołu metabolicznego. Wykazano także związek między wysoką wartością BMI u dzieci a większą częstością występowania niektórych nowotworów (zwłaszcza raka jelita grubego). Ponadto nadwaga w okresie młodzieńczym zwiększa ryzyko śmiertelności u mężczyzn z wszystkich przyczyn, ze szczególnym uwzględnieniem chorób układu krążenia. U mężczyzn zauważono ponadto większą częstość występowania dny moczanowej, a u kobiet – zapalenia stawów.

W świetle tych danych oczywiste jest, że edukacja żywieniowa od najmłodszych lat życia to najskuteczniejsza profilaktyka licznych schorzeń na przestrzeni całego życia. Jako rodzice odpowiedzialni jesteśmy za model żywienia naszego dziecka. Dbając o właściwy jadłospis dla dzieci zapewniamy im zdrowy start w dorosłe życie. Natomiast dopuszczając do nadwagi, odbieramy naszym dzieciom szansę na zdrowie.