Niedobory pokarmowe u osób z otyłością

Niedobory pokarmowe u osób z otyłościąOtyłość to stan poważnego zaburzenia funkcjonowania organizmu, który zyskał już miano choroby cywilizacyjnej. Otyłości towarzyszą liczne schorzenia współistniejące, które mogą stanowić przyczynę lub skutek nadmiarowych kilogramów. Nie inaczej jest w przypadku niedoborów pokarmowych – zbyt niska podaż niektórych witamin czy składników mineralnych może promować rozwój otyłości. Problem niedoborów żywieniowych u osób otyłych jest jednak nieco bardziej złożony. Niedobory mogą przyczynić się do nasilonego przybierania na wadze, a z drugiej strony – sama otyłość sprzyja niedoborom. Na jakie aspekty odżywiania powinny zwrócić uwagę osoby otyłe?

Otyłość a niedobory pokarmowe – złożona zależność

U podłoża otyłości leży wiele czynników genetycznych i środowiskowych, a jednym z najistotniejszych jest bez wątpienia niewłaściwie skomponowana dieta. Podstawowe błędy dietetyczne to komponowanie jadłospisu w oparciu o żywność przetworzoną i produktu kaloryczne. Bardzo często bywa tak, że osoby jedzące dużo i przyjmujące zbyt wiele kalorii, są niedożywione. Z czego wynika ten paradoks? Przyczyna jest oczywista – o odżywieniu organizmu świadczy nie tylko liczba przyjmowanych kalorii, ale przede wszystkim – dostarczanych związków odżywczych, w tym witamin i składników mineralnych. Osoby, które nie komponują swojej diety w uważny sposób i chętnie sięgają po niezdrowe, kaloryczne produkty, bardzo często nie dostarczają optymalnych ilości wartościowych składników diety. Pierwszy zasadniczy związek pomiędzy otyłością a niedoborami pokarmowymi sprowadza się zatem do wysokokalorycznej, niskoodżywczej diety, która sprzyja kumulowaniu się tłuszczu i zubożeniu organizmu w cenne związki.

Kolejna przyczyna niedoborów pokarmowych u osób otyłych to zwiększone zapotrzebowanie na niektóre witaminy i składniki mineralne. Znaczny nadmiar tkanki tłuszczowej wymaga dostarczenia zwiększonych ilości niektórych związków wraz z dietą. Kolejną przyczyną może być nierozważne stosowanie diet odchudzających, które są nieodpowiednio zbilansowane pod kątem zawartości witamin i składników mineralnych.

Jak widać – zależność pomiędzy niedoborami pokarmowymi a otyłością jest złożona. Osoby z nadmierną masą ciała powinny zwrócić szczególną uwagę na dostarczenie wraz z dietą określonych związków. Jakich?

Witamina D3

Jednym z najczęściej wymienianych związków, których niedobory spotykane są u osób otyłych jest witamina D3. Nawet 80 – 90% osób z nadmierną masą ciała doświadcza niedoboru witaminy D. Wynika to zarówno z tego, że niedobór witaminy D może stanowić jeden z czynników otyłości, jak i z tego, że osoby otyłe wykazują zwiększone zapotrzebowanie na witaminę D3. Osoby z nadwagą i otyłością mogą wyróżniać się w ograniczonej syntezy skórnej witaminy D – a jak wiadomo, to właśnie synteza witaminy D stanowi jej podstawowe źródło dla organizmu. Osoby otyłe mniej chętnie odsłaniają ciało, a to może w znaczący sposób ograniczyć skórną syntezę witaminy D pod wpływem promieni słonecznych. A co więcej – tkanka tłuszczowa wykazuje niższą ekspresję enzymów, które mogą zaburzać procesy hydroksylacji witaminy D, co uniemożliwia powstanie aktywnej postaci witaminy D. Kolejną przyczyną hipowitaminozy może być sekwestracja witaminy D w tkance tłuszczowej – związek ten kumuluje się w tkance tłuszczowej, a następnie jest z niej bardzo powoli uwalniany. Następująca przyczyna niedoborów witaminy D u osób z nadwagą to zaburzone wchłanianie witaminy D z przewodu pokarmowego, co dotyczy zwłaszcza osób poddanych operacjom bariatrycznym. Wszystko to przyczynia się do tego, że osoby otyłe mają znacznie większe zapotrzebowanie na witaminę D. W przypadku osób z nadmiarem tkanki tłuszczowej nie należy sugerować się zapotrzebowaniem czy dawkami suplementacyjnymi, które ustalone zostały dla populacji ogólnej. Zgodnie z rekomendacjami, osoby otyłe powinny stosować dwukrotnie wyższe dawki suplementacyjne, a precyzyjne ustalenie dawki jest możliwe po wykonaniu oznaczenia poziomu witaminy D3 w organizmie.

Chrom

Osoby dotknięte otyłością oraz cukrzyca typu 2 mogą doświadczać niedoborów chromu. Mowa o sytuacji, gdy zbyt niski poziom tego pierwiastka stanowi punkt wyjścia do rozwoju zaburzeń gospodarki węglowodanowo – insulinowej. W konsekwencji dochodzi do rozwoju cukrzycy, a także nadwagi. Chrom jest kofaktorem insuliny, warunkującym jej prawidłową aktywność. Niedobór chromu objawia się m.in. występowaniem hiperglikemii, insulinooporności, a także hipertriglicerydemii. W badaniach klinicznych wykazano, że suplementowanie chromu może przyczynić się do wzrostu aktywności insuliny i zwiększenia wrażliwości komórek na działanie hormonu. A to może przełożyć się na zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej oraz przyspieszenia przemian metabolicznych. Poza suplementacją warto oczywiście pamiętać o wzbogaceniu diety w takie naturalne źródła chromu jak owoce morza, ryby, drożdże, mięso i kiełki pszenicy.

Witaminy z grupy B

otyłość a niedoboryWitaminy z grupy B to związki o kluczowej roli w utrzymaniu prawidłowego metabolizmu. Uczestniczą one w przemianach tłuszczów, węglowodanów oraz aminokwasów. U osób z otyłością oraz towarzyszącą jej cukrzyca typu 2 wykazano niższy poziom witamin z grupy B, w tym tiaminy i biotyny, kwasu foliowego czy witaminy B12. Suplementowanie witamin z grupy B może przełożyć się na lepszą kontrolę glikemii, co wyraża się normalizacja poziomu glukozy i insuliny na czczo. Korzyści z suplementacji wykazano m.in. w przypadku tiaminy, biotyny oraz witaminy B12. Przede wszystkim warto oczywiście zadbać o dostarczenie tych witamin wraz z dietą – ich doskonałymi źródłami są mięsa, podroby, orzechy, mleko i jaja czy drożdże.

Witaminy antyoksydacyjne

Otyłość jest chorobą o charakterze zapalnym, w przebiegu której dochodzi do generowania znacznych ilości wolnych rodników i rozwoju stresu oksydacyjnego. Dlatego osoby z nadmiarem tkanki tłuszczowej powinny zadbać o optymalną podaż z dietą takich witamin jak witamina A, C i E. Najbogatszymi źródłami witaminy A są podroby, mleko i jaja oraz ryby, witaminy E – orzechy, pestki dyni i nasiona słonecznika oraz oleje roślinne, a witaminy C – natka pietruszki, papryka, porzeczki oraz cytrusy. Nie wykazano natomiast żadnych korzyści płynących z suplementowania tych związków u pacjentów otyłych.